KÜTAHYA'dan

Kalıplaşmış Sözler

Atasözleri

- Acele işe şeytan karışır.
- Acı acıyı bastırır.
- Aç acıyı su sancıyı alır
- Acı patlıcanı kırağı çalmaz.
- Aç aman bilmez.
- Aça sekiz yorgan örtmüşler yine uyuyamamış.
- Adam kıtlığında keçiye Abdurrahmançelebi derler.
- Adam olacak oğlan doğuşundan bellidir.
- Adı çıktı dokuza inmez sekize.
- Ağlamayan çocuğa meme vermezler.
- Akacak kan damarda durmaz.
- Akşamın hayrından sabahın şerri yeğdir.
- Alacakla verecek ödenmez.
- Allah bal mumu yakana bal mumu, yağ mumu yakana yağ mumu verir.
- Allah'ın bildiği kulundan saklanmaz.
- Alına yazılan başa gelir.
- Almadan vermek Allah'a mahsustur.

- Alışmış kudurmuştan beterdir.
- Anasına bak kızını bak kızını al, kenarına bak bezini al.
- Ben hadımım der , o oğuldan kızdan ne haber der.
- Besle kargayı oysun gözünü.
- Bir günlük beylik beyliktir.
- Bir koyundan iki post çıkmaz.
- Boşboğaza ateşe atmışlar, odun yaş diye bağırmış.
- Başa gelen çekilir.
- Bedava atın dişine bakılmaz.
- Bir tutam tarhana varsa ehline pişirt.
- Can boğazdan gelir.
- Can çıkmadan huy çıkmaz.
- Canı yanan eşek attan Yörük olur.
- Cennetin kapısını cömert açar.
- Çayı görmeden paçaları sıvama.
- Çirkefe taş atma üstüne sıçrar.
- Çiviyi çivi söker.
- Çıkmadık canda ümit vardır.
- Çocuktan al haberi.
- Çocuğun yediği helal, giydiği haram.
- Çocuk düşe kalka büyür.
- Çok karıştırma altından çapanoğlu çıkar.
- Evdeki Pazar çarşıya uymaz.
- Evlenen ile ev yapana Allah yardım eder.Fazla mal göz çıkarmaz.
- Fitil fitil burnundan gelsin.
- Garip kuşun yuvasını Allah yapar
- Gecler gebedir gün doğmadan sultan doğar.
- Geç olsunda güç olmasın.
- Gelen gideni aratır.
- Geleceği varsa göreceği de var.
- Giden ağam gelen paşam.
- Gökyüzünde düğün var deseler kadınlar merdiven krarlar.
- Gönül kimi severse o güzel odur.
- Göz görmeyince gönül katlanır.
- Göz terazi akıl mizan.
- Güvenme varlığa düşersin darlığa.
- Güvendiği dağlara kar yağdı.
- Ha Ali Hoca, ha Hoca Ali.

- Havla demesini de bilirim helva demesini de
- Hazır yemeğe dağlar dayanmaz.
- Hazırı sakla Hızır'a lüzum kalmaz.
- Her işin başı sağlık.
- Misafir umduğunu yemez bulduğunu yer.
- Ne ekersen onu biçersin.
- Nereye gidersen okka dört yüz dirhem.
- Oldu olacak kırıldı nacak.
- Onunla aşık atılmaz.

- Oynamasını bilmeyen kız yerim dar dermiş, yerini bulmuşlar bu sefer yenim dar demiş
- Ödünç yiyen kesesinden yer.
- Öğüt veren çok olur ama ekmek veren olmaz
- Ölüm dirim bizim için.
- Ölümden öte köy yok

- Öz ağlamayınca göz ağlamaz.
- Parayı veren düdüğü çalar.
- Pilavı yiyen kaşığı yanında taşır.
- Sabah ola hayır ola.
- Sabırla koruk helva olur, dut yaprağı da atlas
- Sebepsiz kuş uçmaz.
- Serçeden korkan darı ekmez.
- Sındırgıyı sıyırmış kara ağaca kandil bağlamış.
- Sırrımı düşman bilmesin dersen dostuna açma.
- Sona kalan dona kalır.

- Sora sora Kabe bulunur
- Söyleyene bakma söyletene bak.
- Su testisi su yolunda kırılır.
- Su içene yılan bile dokunmaz.
- Suyun çağlamazından insanın söylemezinden kork.
- Şahin sinek avlamaz.
- Takdirle yazılan tekbirle bozulmaz.
- Takke düştü kel göründü.
- Tavuk bile su içerken göğe bakar.
- Tencere yuvarlanmış kapağını bulmuş.
- Tereciye tere satılmaz.

- Tilki tilkiliğini anlatıncaya kadar post elden gider.
- Tıngır elek tıngır saç.
- Tok ağırlamak güçtür.
- Üşenenin oğlu kızı olmaz.
- Üzümün çöpü var armudun sapı var.
- Üzerliksin havasın her derde devasın.
- Ucuzdur vardır illeti, pahalıdır vardır lezzeti.
- Ummadığın taş baş yarar.
- Unumuzu eledik eleğimizi astık.

- Anlayana sivrisinek saz, anlamayana davul zurna az.
- Arsızın yüzüne tükürmüşler, yağmur yağıyor demiş.
- Aslını saklayan haramzadedir.
- Asilzadeden kemlik gelmez.

- Ateş düştüğü yeri yakar.
- Ateş olsa cürümü kadar yer yakar.
- Ayranı yok içmeye, tahtırevanla gider gezmeye.
- Ayvaz kasap, hep bir hesap.
- Az veren candan çok veren maldan.
- Azıcık aşım kaygısız başım.
- Babası oğluna bir bağ bağışlamış, oğlu babasına bir salkım üzüm vermemiş.
- Bacak kadar boyu var, türlü türlü huyu var.
- Bakarsan bağ, bakmazsan dağ olur.
- Bal tutan parmağını yalar.
- Balık baştan kokar.
- Baş olda istersen eşek başı ol.
- Baş kırılır fes içinde, kol kırılır yen içinde.
- Başa gelmeyince bilinmez.
- Başa gelen çekilir.
- Bedava sirke baldan tatlıdır.
- Çok söylenme arsız olur, parsız koma hırsız olur.ü
- Dabak beğendiği deriyi yerden yere vurur.
- Deli deliden imam ölüden hoşlanır.
- Denizden geçer çayda boğulur.
- Dertsiz başını derde sokma
- Dilenciye sucuk vermişler, eğri diye beğenmemiş.
- Döngelle oruç tutulmaz
- Düğünsüz ev olur, ölümsüz ev olmaz.
- Düşmez kalkmaz bir Allah.
- Eceli gelen köpek cami duvarına işer.
- Ekmeksiz ev, köpeksiz köy olmaz.
- El elden üstündür.
- Elle gelen düğün bayram.
- Ellini sallasan ellisi, başımı sallasan başı tellisi.
- Eli işte aklı oynaşta.
- Elifi görse mertek sanır.

- Erenlerin sağı solu olmaz.
- Et tırnaktan burun yüzden ayrılmaz.
- Evvela iğneyi kendine batır, sonra çuvaldızı ele.
- Evli evinde köylü köyünde gerek.
- Her koyun kendi bacağından asılır.

- Her kuşun eti yenmez.
- Herkesin tenceresi ayrı kaynar.
- Horoz ölür gözü çöplükte kalır.
- Huylu huyundan vazgeçmez.
- İğne İle kuyu kazılmak.
- İbadette gizli kabahatte.
- İki el bir baş içindir.
- İki su bir ekmek yerini tutar.
- İnsan ne oldum dememeli ne olacağım demeli.
- İşin yoksa şahit ol, borcun yoksa kefil ol.
- İşten artmaz, dişten artar.
- İt ite it de kuyruğuna buyururmuş.
- İyilik ette denize at, balık bilmezse Halik bilir.
- İzan dedikçe uzanıyor.
- Kabahat samur kürk olsa kimse üzerine almaz.
- Kalburla su taşınmaz
- Kaşığı ile yedirir, sapı ile göz çıkarır.
- Kaşığı herkes yapar sapını denk getiremez.
- Kaz gibi ağzını açacağına gözünü aç.
- Kel ilaç bulsa kendi başına sürer.
- Kimin arabasına binerse onun türküsünü çalar.
- Kılavuzu karga olanın burnu boktan çıkmaz.
- Kırk yıllık kani olur mu yani.
- Kısmetse gelir Hint'ten Yemenden, kısmet değilse ne gelir elden.
- Kızım sana söylüyorum gelinim sen anla.
- Korkunu ecele faydası yoktur.
- Köprüden geçinceye kadar ayıya dayı derler.
- Köpek bile sahibini ısırmaz.
- Köpek kocayınca kedilerin maskarası olur.
- Köpeğin duası kabul olsa gökten kemik yağar.
- Kul bunalmayınca Hızır yetişmez.
- Kurunun yanında yaşta yanar.
- Kuzguna yavrusu güzel görünür.
- Mal sahibi mülk sahibi hani bunun ilk sahibi.
- Mart kapıdan baktırır, kazma kürek yaktırır.
- Maşa varken elini akma.
- Meranın iş görmek değil kalaycılar gibi kıç sallamak.
- Meyhaneciden şahit istemişler, bozacıyı şahit göstermiş.
- Uyku uykunun mayasıdır.
- Vakitsiz öten horozu kesereler.
- Vermeyince Mabut, neylesin Mahmut.
- Vücut kocar, gönül kocamaz.
- Yağmur olsa kimsenin tarlasına yağmaz.
- Yalan, yalan bu yalan deveyi yuttu bir yılan.
- Yananla yenene bir şey dayanmaz.
- Yavuz hırsız ev sahibini bastırır.
- Yedisinde ne ise yetmişinde de odur.
- Yemin etsem başım ağrımaz.
- Yiğit lakabı ile anılır.
- Yiyen bilmez doğrayan bilir.
- Yoktan yonga kopmaz.
- Yüz yüzden utanır.
- Yüzdük yüzdük kuyruğa geldik.
- Yuvayı yapan dişi kuştur.
- Zaman sana uymazsa sen zamana uy.
- Zengin arabasını dağdan aşırır, züğürt ovada yolunu şaşırır.
- Zora dağlar dayanmaz.
Züğürt olup düşünmektense uyuz olup kaşınmak daha iyidir

Deyimler

- Aba altından deynek gösterir.
- Acısı içine çökmüş
- Açlıktan nefesi kokar.
- Adama döndü
- Adamlık bende kalsın.

- Adet yerini bulsun
- Adın çıkacağına canın çıksın.
- Ağzı var dili yok.
- Ahrette iki elim yakanda.
- Aklını peynir ekmekle ekme.
- Anamın ak sütü gibi helal.
- Anasının gözü
- Armut piş ağzına düş.
- Atına eşek mi dedik.
- Ateşle oynama.
- Atsan atılmaz, satsan satılmaz.
- Az yede bir uşak tut.
- Bacak kadar boyu var türlü türlü huyu var.
- Bağrıma taş basarım
- Al alacak çiçeği bilir.
- Baltayı taşa vurduk.
- Bastığın yeri bil.
- Başa kakma.
- Başının çaresine bak.
- Başkasının sırtından geçinme
- Baştan savma
- Bıyık altından gülme
- Bir kaşık suda boğma
- Bundan iyisi can sağlığı
- Büyük söyleme
- Canı cehenneme
- Canıma değdi
- Cehenneme kadar yolu var.cehennemin dibi
- Ciğeri beş para etmez
- Dediği dedik, çaldığı düdük
- Derdimi deşme
- Dışı seni yakar, içi beni yakar
- Dokuz yorgan eskittir
- Dosta düşmana karşı
- Dünyanın kaç bucak olduğunu anlarsın
- Eceline susamış
- El ağzıyla çorba içme
- El ermez göz görmez
- Elinden geleni ardına koyma
- Feleğin çemberinden geçmiş.
- Garip ilin şenliği bu kadar olur.
- Göbeği sokakta kesilmiş
- Görüp göreceği rahmet bu.
- Günahı boynuna
- Günahını vermez
- Haddini bil
- Hamamda deli var
- Ham armut gibi boğaza durur
- Hangi dağda kurt öldü
- Hangi taşı kaldırsan altından çıkar.
- Hatır gönül nedir bilmez.
- Helal süt emmiş.

- Her evde bir deli, bizim evde hep deli
- Hikmetinden sual olunmaz.
- İpiyle kuyuya inilmez
- Kabir suali gibi
- Kaçın kurası
- Kahve tütün keyifler oldu bütün
- Kalıbının adamı değil
- Kendini dirhem dirhem satar.
- Koyduğum yerde otluyor.
- Lafı ağzında geveleme
- Lamı cimi yok.
- Maymun iştahlı
- Meteliğe kurşun sıkmak
- Meydanı boş buldu

- Mezhebi geniş
- Mürekkep yalamış
- Nefsine yediremedi
- Ne halin varsa gör
- Ne oldum delisi
- Oluruna bırak
- Öküz altında buzağı arama
- Ölür müsün öldürür müsün
- Saman altından su yürütme
- Sucuk gibi ıslandım
- Suratı kasap süngeriyle silinmiş
- Suyu başından kesmeli
- Suyu nereden geliyor.
- Sürüsüne bereket
- Şeytana külahı ters giydirmek
- Şeytan dürttü
- Tabanı yanmış it gibi kaçar
- Tam takır kırmızı bakır.
- Taş attı da kolumu yoruldu
- Tavşan boku gibi ne kokar, ne bulaşır
- Teneşir paklar
- Tilki uykusuna yatmış
- Tövbeler tövbesi
- Tuzu kuru
- Tüyü düzdü
- Ucu ucuna ancak denk geliyor
- Uçan kuşa borçlu
- Vebali boynuna
- Verip yetiştirdi
- Yaka silkmek
- Yan gelip yatmak
- Yanına salavatla varılır.
- Yaradana sığınma
- Yemin etsem başım ağrımaz
- Yer altında olmasında dağ ardında olsun
- Yumurtaya kulp takmak
- Yuvarlanıp gitmek
- Yüreğim ağzıma geldi
- Yüreğim kabardı
- Yüreği yufka
- Yüzünün akıyla çıktı
- Zehir zemberek
- Zeynine takıldı
- Zeyni karıştı
- Zıkkımın kökünü ye
- Zırnık vermez.

Bilmeceler

Akşam baktım çok idi
Sabah baktım yok idi
(Yıldız)

Ak çıkının içinde
sarı altın
(Yumurta)

Ağzı açık alamet
İçi kızıl
kıyamet
(Fırın)

A benim al yastığım
İçine un bastığım (İğde)

Ahi geldi vahi geldi (1)
Dört ayaklı şahı geldi (2)
Erenler sultanı geldi (3)
Yıldırım padişahı geldi (4)
Bohçalı orospu geldi (5)
Bıyıklı pezevenk geldi (6)
1-Sofra altı-2-Sofra 3-Ekmek 4-Bıçak 5-Börek 6-Tel Kadayıf

Alladım pulladım
Şehere yolladım
(Mektup)

Avlıdan atlar
Dibine yumurtlar
(Kabak)

Allah'ın işi
Başındadır dişi
(Haşhaş)

Ayı görür açınır
Günü görür kaçınır
(Yıldız)

Altı taş üstü taş
İçinde binbir baş
(Hamam)

Altı su üstü saman
Yanıyorum aman aman
(Nargile)

Ateşe girer yanmaz
Suya girer ıslanmaz
(Gölge)

Altı mermer üstü mermer
İçinde al gelin oynar
(Dil)

Altı tahta üstü tahta
İçinde bir sarı safta
(Badem)

Altı tahya üstü tahta
İçinde kara Fatma
(Tosbağa)

Başa yapışık
İki kaşık
(Kulak)

Bilmece bildirmece
El üstünde kaydırmaca
(Sabun)

Bir fırınım var
Dört ekmek alır
(Ceviz)

Bir gelinim var
Gelenin gidenin elini öper
(Kapı)

Yeraltında yağlı kayış
(Yılan)
Bir kızım var
Gelen öper, giden öper
(Tas)

Bir yeşil fincan
İçi dolu mercan
(Nar)

Biz biz idik
Otuziki kız idik
Kıran geldi kırıldık
Düzen geldi düzüldük
(Diş)

Biz biz idik
Yüz bin kız idik
Gece oldu dizildik
Gündüz oldu silindik
(yıldızlar)

Çarşıdan gelmez
Torbaya girmez
Ondan tatlı bir şey olmaz
(uyku)

Çınlı çınlı hamam
Kubbesi tamam
Bir gelin aldım
Babası imam
(Saat)

Dağdan gelir taştan gelir
Kıçı açık eniştem gelir
(Keçi)

Dağdan gelir dakdak gibi
Kolları budak gibi
Eğilir bir su içer
Bağırır oğlak gibi
(Kağnı)

Dünyayı kaplar
Denizi kaplayamaz
(Kar)

Etten kantar
Altın tartar
(Küp

Helemez melemez
Ocak başına gelemez
(Yağ)

Hanım içerde
Saçı dışarıda
(Mısır)

Hırsız içerde
Başı dışarıda
(Çiv

İçi bitli
Dışı kilitli
(İncir)

İleri sürersen kusar
Geri çekersen küser
(Kahve)

Küçücük adamcıklar
Başında şapkacıklar
(Kibrit)

Pişirirsen aş olur
Pişirmezsen kuş olur
(Yumurta)

Üstü çayırdır biçilir
Altı çeşmedir içilir.
(Koyun)

Yeraltında kırmızı minare
(Havuç)

Dualar

- - Allah ağız tadı, gönül şenliği ile oturacak
- Allah altın tokalara yapıştırsın
- Allah bütün versin
- Allah güldürsün
- Allah hacı sofrasına oturtsun
- Allah helal süt emmiş Allah'tan korkan kuldan utananlarla konuştursun
- Allah içi çeşmeli, önü bahçeli Arap uşaklı, 40 pencereli, 40 tencereli, yerler versin
- Allah işini gücünü rast getirsin
- Allah işsiz aşsız komasın
- Allah ne muradın varsa versin
- Allah tuttuğunu altın etsin
- Allah senden razı olsun
- Allah şeytan atına bindirmesin
- Allah yardımcın olsun
- Allah yokloukla terbiye etmesin
- Ayağı pınar başı göl olsun
- Başın dert görmesin
- Elin ayağın dert görmesin
- Ömrün uzun olsun

Beddualar (Kargış - ilenme):

- Adı batasıca
- Ağzı yumulu kalasıca
- Alın yeşilin üzerine dökülsün

- Allah canını alsın

- Allah bin belanı versin

- Allah diplere yatırıpta kapılara baktırsın

- Başın beladan kurtulmasın
- Başına bit düşesice
- Bir elinde bulsun bir elinde toz olsun inşallah
- Bir eline aldığın pul olup dökülsün, öbür eline aldığın kül olup savrulsun.
- Boyu devrilesice
- Cehennem tıkacı ol
- Cehennem dibine git
- Cehennem çırası olaydın
- Civan sırtın yere gelsin
- Defteri dürülesice
- Dirlik birlik görme inşallah
- Gara topraklara giresice
- Gidişin olsunda gelişin olmasın
- Güldüğün gün ağla.
- Hekim bilmez dertler versin
- Hotum hotum hortla

- İki gözün emeninden çıksın
- Kınanda kar yağsın
- Ölmede sürün
- Önünün bulsun sonunu bulamasın.
- Saman doldursunlar derine, öl gerine gerine
- Sırtını bit, ekmeğini it yesin
- Sürüm sürüm sürün inşallah
- Teneşire gelesice
- Teneşir paklasın
- Urganlara gidesice

Yeminler:

- Allah belamı versin
- Allah canımı alsın

- Allah'ıma kitabıma

- Dinime imanıma
- Ekmek çarpsın
- Ekmek beni çarpsın
- Ekmek musaf çarpsın
- Gözüm kör olsun
- İki gözüm önüme aksın ki..
- Kuran çarpsın ki
- Vallahi
- Vallahi billahi

Çıkıda çivide durmaz sarı altınım

Efem

Paşam

KÜTAHYA MUTFAK KÜLTÜRÜ

Kütahya'da beslenme büyük ölçüde ev ürünlerine da ya n maktadır. 1960'lı yıll arda "Aşçı dükkanı" denen lokanta kent yaşamına girmiştir. Kütahya'da buğday ürünleri, hamurlular ve süt ürünleri beslenmenin temelini oluşturmaktadır. Ev makarnası denen erişte, bulgur ve tarhana yörede en çok tüketilen yiyecekler arasındadır. Bağcılığın yaygın olduğu dönemlerde pekmez ve şıra çeşitli biçimlerde kullanılarak, kimi besin gereksinimlerini karşılamaktaydı. Yaygınlaşan kentleşme olgusu giderek bu beslenme biçiminde köklü değişimler yaratmıştır. Yakın zamana kadar çarşı ekmeği, ev ekmeği ayrımı yapılan Kütahya'da beslenme artık büyük ölçüde Pazar ürünlerine dayanmaktadır. Yazdan biber, fasulye, patlıcan gibi sebzelerin kurutulması geleneği hala sürmektedir. Yerli halk sebze kurutması yanında salça, erişte, bulgur, nişasta, tarhana, turşu gibi genel tüketim maddelerini evde kendileri hazırla maktadır. Haşhaşlı, şibit denen saç pidesi beslenmedeki değişime karşın hala yaygın olarak yapılmaktadır. Kütahya'da böreklerde oldukça çeşitlilik görülmektedir.Gökçümen hamursuzu Şibit, gözleme, ıspanaklı şibit gibi. Günlük yiyecekler arasında tarhana ve bulgur önemli bir yer tutar. Ayrıca kızılcık tahrası yapılmaktadır. Cimcik denilen hamur yemeği yöreye özgü yemeklerin başında gelmektedir.

YÖRESEL YEMEKLERİMİZDEN ÖRNEKLER

BÖREK VE MANTILAR

CİMCİK

Malzemeleri;

Un,

Yumurta ,

Tuz ,

Tereyağı ,

Sarımsak ,

Yoğurt

Hazırlanışı: Bir kabın içine un havuz gibi açılır. İçine yumurta, tuz, su ilave edilir. Hamur yoğrulur. Yoğrulduktan sonra yumaklara ayrılır. Hamurlar yuvarlak olarak tek tek açılır. Unlanır. Oklava ile iki taraftan eşit biçimde sarılır. Ortadan ikiye kesilir. 1parmak eninde kesilir. Bıçağın üzerine atılır. Küçük küçük kesilir. El ile havalandırarak hoplatılır. Tek tek cimciklenir. Çapraz biçimde 1 kaşığa 40 adet sığacak şekilde yapılır. Sunum; tereyağı gezdirilir.Üzerine sarımsaklı yoğurt dökülür. Servise sunulur.

KIYMALI SİNİ MANTISI

Malzemeleri:

½ kilo un,

1 tane yumurta ,

1 tatlı kaşığı tereyağı .

1;5 bardak ılık su .

Yoğurt ,

Sarımsak

İç Malzeeleri:1 demet maydanoz , ½ kilo kıyma , 1 çay kaşığı karabiber ,1 çay kaşığıtuz

Hazırlanışı: Un içine yumurta ve su katılıp yoğrulur. Yumurta büyüklüğünde parçalara ayrılır, hamur açılır. İç malzemeleri kıyma maydanoz, karabiber karıştırılıp, açılan bezeler kare büyüklüğünde kesilip, hazırlanan iç, fındık büyüklüğünde konulur. Tepsi yağlanıp, 90 derecedeki fırına sürülür. 20 dakika fırından çıkarıldıktan sonra üzerine 1 bardak sıcak su eklenir.Sunum; mantı yumuşayınca üzerine önce sarımsaklı yoğurt daha sonra kızartılmış tereyağı dökülerek servise sunulur.

GÖZLEME

Malzemeleri:

1 kilo un ,

tuz ,

haşhaş ,

yağ ,

yeteri kadar tuz

Hazırlanışı: Un, tuz ve su ile yumuşak bir hamur elde edilir. Bezelere ayrılır. Tek tek haşhaşlanarak yağlanır. Hazırlanan hamurlar 25 cm. açılarak sacda pişirilir.Sunum; sıcak olarak servis yapılır.

ISPANAKLI ŞİBİT

Malzemeleri;
½ kg. ıspanak ,

2 baş kuru soğan ,

3 bardak un ,

1 bardak sıvı yağ ,

bir tutam tuz ,

karabiber

Hazırlanışı: unla tuz normal yumuşaklıkta yoğrularak, ufak bezeler halinde açılır. İçine ıspanak ve soğanla hazırladığımız harç konulur. Yanmaz tava veya saçta pişirilir. Yağı içne konursa makbuldür Sunum; sıcak olarak servis yapılır.

ŞİBİTLİ TAVUK TİRİDİ

Malzemeleri;

1 büyük tavuk,

5 lt. su ,

yeteri kadar tuz ,

5 yemek kaşığı tereyağı ,

1 tatlı kaşığı kırmızı toz biber ,

2 kg un ,

½ kg süzülmüş katı yoğurt ,

1 baş sarımsak

Hazırlanışı:

Tavuğun Hazırlanışı; temizlenip yıkanmış tavuk, büyükçe tencereye konulup su ve tuz ilave edilerek, pişinceye kadar kaynatılır. Ilıyınca tepsinin ortasına konulur.

Şibitin Hazırlanışı; 2 kg. una 1 yemek kaşığı tuz katılarak, kulak memesi yumuşaklığında yoğrulup, üzerine nemli bir bez örtülerek 10 dakika bekletilir. Küçük bezelere ayrılan hamur,1 mm. Kalınlığında açılarak kızgın saç üzerinde iyice kurutmadan çevire çevire pişirilir. Ve hemen rulo halinde sarılıp 5 cm boyunda parçalara kesilerek tepsideki tavuğun etrafına dik dik dizilir. Tavuğun suyu da şibitlerin üzerine ılık şekilde dökülerek tirit yapılır. Üzerine kızarmış kırmızı biberli tereyağı ezdirilir. Arzu edilirse sarımsaklı yoğurt dökülür. Sunum; ılık olarak servis yapılır.

DOLAMBER BÖREĞİ

Malzemeleri;

4 orta boy patates ,

2 baş kuru soğan ,

1 tutam karabiber ,

maydanoz ,

1 tutam kırmızı biber ,

tuz ,

4 su bardağı , ½ paket margarin ,

yeterli miktarda su

Hazırlanışı: Un ve tuz beraber normal yumuşaklıkta yoğrulur. Yarım saat dinlendirilir. Ufak bezeler halinde ayrılarak oklavayla ince açılır. Margarinle sıvı yağ karıştırılıp açılan hamur yağlanır ve patatesli harç serpilir. Yuvarlayıp dolandırılarak tepsiye döşenir. 220 derece fırında pişirilir. Çıtır çıtır servise hazırlanır. Patatesler kaynamış olarak hazırlanır. İçine kıyılmış maydanoz ve karabiber eklenerek hazırlanır.Sunum;sıcak olarak servis yapılır.

NAMAZ LOKMASI

Malzemeleri;

4 su bardağı böreklik un ,

1 tatlı kaşığı tuz ,

750 gr sıvı yağ ,

2 tatlı kaşığı kuru (toz) maya ,

2 tatlı kaşığı toz şeker ,

pudra şekeri (üzerine)

Hazırlanışı: 2 tatlı kaşığı maya, 2 tatlı kaşığı şeker, bir su bardağının içine konur, yarım bardak ılık su ilave edilir. Karıştırılıp eritilir Kabarması beklenir. Bardaktan taşmaya başlayınca derin bir kapta elenen 4 su bardağı unun içine 1 tatlı kaşığı tuz ile beraber ilave edilir ve karıştırılır. Yaklaşık 2.,5 su bardağı ılık su ile yoğrulur. Hamur iyice özleştirilir. Üzerine bir kapak kapatılarak hamur mayalanmıştır. Bir kaseye su doldurulur. Bir tatlı kaşığı hazır bulundurulur.Çukur tavaya sıvı yağ konur iyice kızdırılır. Sol elle hamur avuca alınıp yumruk yapılarak sıkılır. Avucun üzerinde bulunan hamur tatlı kaşığı ile alınıp kızgın yağa bırakılır. Kaşığa hamurun yapışmaması için ara sıra yağa yada kasede bulunan suya batırılır. İşlem hızlı hızlı yapılır. Lokmaların iyi kızarması için delikli kevgirle ara rsıra karıştırılır.Pembeleşen lokmalar süzdürülüp alınır.Bir tabakta dinlendirilir. Servis tabağına alınır Üzerine pudra şekeri serpilir.

GÖKÇÜMEN HAMURSUZU

Malzemeleri;

Hamur için:

2 su bardağı su ,

1 fincan zeytin yağı ,

1 kg un
Harcı için:

200 gr haşhaş ,

½ paket margarin ,

1 çay kaşığı sıvı yağ

Hazırlanışı: 2 su bardağı su, zeytinyağı, tuz ve un katılıp normal hamur yapılır. Hamur dinlendirilir. Haşhaş, margarin ve çicek yağı ocakta ısıtılıp karıştırılır. Hamur 12 parçaya bölünür ve her biri tabaktan biraz küçük açılır Her hamura sürülür, bütün hamurlar üst üste konulur, yağladıktan sonra büyütülür. Kenarları ortaya gelecek şekilde katlanır. Tepsi büyüklüğünde açılır, üzerine haşhaşlı yağ sürülür. Sıcak fırında 25 dakika pişirilir. Sunum; Gökçümen Hamursuzu ılıkken servis yapılır. Gökçümen Kütahya'nın bir mahallesidir.

TOSUNUM

Malzemeleri;

1 şişe maden suyu ,

1 yumurta ,

1 çorba kaşığı yoğurt ,

1 çay bardağı zeytinyağı ,

tuz ,

1 adet margarin ,

haşhaş ,

aldığı kadar un

Hazırlanışı:Hamur yoğrulur ve 8 parçaya bölünür. Her parça bir tabak büyüklüğünde açılarak yağlanır ve katlanır. Buzdolabında 1 saat bekletilir. Her parça açılır, 4 parçaya bölünür. İçi konup kapatılır. Üzerine yağlı haşhaş sürülüp fırına verilir. İçinin hazırlanışı, 1 su bardağı yeşil mercimek iyice haşlanır. Süzülür., biraz yağla 1 adet doğranmış soğan kavrulur. Mercimek ilave edilir. Tuz ve karabiber konulur. Sunum; tercihen sıcak olarak servis yapılır

LOKUM

Malzemeleri;

Un ,

Maya ,

Yoğurt ,

Yumurta ,

Haşhaş

Hazırlanışı : Un, su,yoğurt ve maya ile yoğrulur. Bir süre dinlendirilir. Daha sonra ise üzerine yumurta ve haşhaş sürülerek fırına sürülür. Yarım saat pişirilerek dışarı çılarılır. Onbeş dakika dinlendirildikten sonra yememeye hazırdır.

TAHİNLİ ÇÖREK

Malzemeleri;

1 komposto kasesi süt,

½ komposto kasesi ılık su ,

1 çorba kaşığı toz şeker ,

kibrit kutusu kalınlığında yaş maya ,

2 yumurta ,

½ bardak sıvı yağ ,

7 kase un ,

1 bardak tahin-sıvıyağ ,

½ çay kaşığı tarçın ,

1-2 adet karanfil

Hazırlanışı: maya ılık suda eritilir. Süt de ılık şekilde mayaya ilave edilir. Sıvıyağ, şeker, yumurta karıştırılarak hamur yapılır. 1 bardak tahin ile sıvı yağ kavrulur. Hamur 6 parçaya ayrılır. 1 yufka dinlenmeye bırakılır. Diğeri de açldıktan sonra tahin sürülür. Öteki yufkaya da tahin sürülür. Öteki yufkaya da tahin sürdükten sonra rulo şeklinde sarılır. Dinlenmeye bırakılır. Diğerleri de aynı şekilde yapılır. Örgü şeklinde sarılıp yağlı kağıt üzerine konulur. Yumurta köpük hale getirilerek üzerine sürülür ve fırına verilir. Sunum; sıcak olarak servis yapılır.

KIYMALI SU BÖREĞİ

Malzemeleri;

Hamuru için;

200 gr. un ,

4 yumurta ,

2 su bardağı un ,

Sosu için;

½ kg yoğurt ,

1 diş sarımsak ,

1000 gr.

Tereyağı (üzerine) ,

Kırmızı biber

Harcı için;

700 gr. kıyma ,

½ demet maydanoz ,

300 gr. tereyağı (yağlamak için) ,

1 çay bardağı sıvı yağ (tepsiyi yağlamak için)

Hazırlanış: un büyükçe bir kaba alınır 4 yumurta, tuz, 2 bardak su ile katı bir hamur yapılır. Hamurlar on bir eşit parçaya ayrılır. (180 'er gram) 9 tanesi tepsi büyüklüğünde açılır. Gazetenin üzerine serilir. Hamur gazete okunacak inceliğinde olmalıdır. Büyük bir tencerede su kaynatılır. Tereyağı, bir çay bardağı sıvı yağ ile beraber kızdırılır. Kıyma hafif kavrulur, maydanoz ilave edilir. Hamurun bir parçası açılır 60 cm.lik tepsi yağlanır. Hamur üzerine serilir., diğer hamurlar kesilir, kaynayan suya atılır.Sudan soğuk suyun içine alını, oradan kevgirin üzerine serilir. Fırça ile yağlanır. Kıyma 8'e bölünür. Yağlanmış hamura serpilir.4'lü ocağın üzerinde kızartılır. Hafif soğuyunca başka tepsi yardımı ile çevrilir, ikinci tarafı kızartılır. Sunum; dilimler halinde kesilir, üzerine arzuya göre et suyu serpilir. Sarımsaklı yoğurt ve tereyağı biber dökülür. Sıcak servis yapılır.

SARMA HAMUR DOLMASI

Malzemeleri;

Hamur için;

1 yumurta ,

un ,

İç Malzemeleri;

250 gr kıyma ,

1 orta boy soğan ,

2 yemek kaşığı haşlanmış pirinç ,veya mevsim sebzeleri ,

karabiber ,

1 demet maydanoz

Hazırlanış: Hamur malzemeleri karıştırılarak hamur haline getirilir. Hamur birkaç bezeye ayrılır. Bezeler normal incelikte açılarak 1,5 santim genişliğinde şeritler halinde kesilir.Kıyma ince ince kıyılmış soğanla biraz kavrulur. İsteğe göre iki yemek kşığı haşlanmış pirinç ve /veya haşlanmış iki orta boy patates rendelenmiş olarak kıymaya ilave edilir. İnce kıyılmış maydanoz, karabiber ve tuz hazırlanan içe ilave edilir. İçten alınan küçük parçalar şerit halinde kesilmiş olan hamurun uç kısmına konularak üçgen olacak şekilde katlanır.Uzun şeritler (kalın olmaması için ikiye kesirli.) Üçgen şekilde hazırlanmış olan hamurlar isteğe göre fırınlanır veya doğrudan bol suda tuz ilave edilerek haşlanır. Pişen sarmalar süzülerek tabağa alınır.Sunum; mevsime göre salça veya domatesle hazırlanan sos ve iki yemek kaşığı tereyağı kızartılıp yemeğin üzerine dökülür. İsteğe göre haşlanmış mevsim sebzeleri yemeğin yanına garnitür olarak servis yapılır.

ÇORBALAR

SIKICIK ÇORBASI

Malzemeleri;

1 su bardağı ince bulgur ,

3 yemek kaşığı tarhana ,

1 yemek kaşığı un ,

½ fincan kuru nane ,

1 çay kaşığı karabiber ,

1 büyük kuru soğan ,

½ paket et suyu ,

1 yemek kaşığı salça ,

2 diş sarımsak ,

1 kase yoğurt

Hazırlanış:İnce bulgur bir kabın içerisinde, bir çay bardağı sıcak su gezdirilerek kabarması beklenir. Üzerine tarhana, un, karabiber ve nane karıştırılır. Katı bir katı bir karışım elde edilir. Elimizde yuvarlayarak bilye büyüklüğünde küçük toplar yapıp, unlu bir tepsiye sıralarız. Bir başka tencerede soğan, yağı ve salça kavrulur. Üzerine beş su bardağına yakın su doldurulur. Kaynayan salçalı suya önceden yuvardığımız toplar atılır. Birbirine yapışmaması için tane tane atmakta yarar vardır. Kısık ateşte bulgurlar iyice pişinceye kadar kaynatılır. Et suyu varsa suyuna karıştırılabilir. Daha çok lezzet elde etmiş oluruz. Sunum; küçük bir kasede yoğurt ezip, içine dövülmüş sarımsak karıştırarak sos hazırlanır. Bu sos, sıcak olarak tabaklara servis yapılan Sıkıcık'a arzuya göre dökülür.Elde sıkılarak yuvarlandığı için bu yemeğe "Sıkıcık" adı verilmiştir.

Bu yemeğin pek çok ismi vardır. Bu yemeğin bir hikayesi vardır. Bir kadının oğlu askerden gelmiştir. Ancak ekonomik yönden sıkıntıda olduklarından kadın, oğluna her gün başka isimler altında bu yemekten yapar. Oğlu akşam ana ne yiyeceğiz dediğinde ilk gün bali guli köftesi, ikini gün ense patlatan damak şaklatan, üçüncü gün deve dolması, dördüncü gün sıkıcık, beşinci gün garip köftesi der.

MİYANE ÇORBASI

Malzemeleri:

6 bardak su, ,

1 kase un, ,

2 kaşık tereyağı ,

½ çay bardağı su,

½ çay kaşığı tuz,

1 yumurta

Hazırlanışı: Kavrulan un soğumaya bırakılır.Soğuyunca su ile yavaşça ezilir. Çorba kıvamına gelinceye kadar karıştırılır. Kaynatılır. 1 yumurta, ½ çay bardağı su, tuz ilave edilir. Ardından ceviz büyüğünde 4 parça ayrılır. Daha sonra yuvarlanır. Bıçakla yarımşar cm. kesilerek kızartılır. Çobanın üzerine ilave edilir. Sunum; Sıcak olarak servis yapılır.

OĞMAÇ ÇORBASI

Malzemeleri;

Un,

Tuz,

Yağ,

Nane ,

Salça

Hazırlanışı: 250 gr. Sıcak suyla hamur yapılıp sonra oğulur. Tencereye yağ ve salça konularak kavrulur, üzerine su ilave edilir. Su kaynadıktan sonra oğlan hamurlar salınır. 10-12 dk. Kaynatılır.Sunum; tereyağı ile süslenir ve sıcak servis yapılır.

YOĞURT ÇEVİRME ÇORBASI

Malzemeleri;

500 gr. Süzme yoğurt ,

2 kaşık un ,

1 yumurta ,

6 bardak su (2 bardak et suyu 4 bardak su) ,

1 çay bardağı pirinç ,

Bir miktar tuz ,

Tereyağı ,

Kırmızı biber ,

Nane

Hazırlanışı: Bir tencereye yoğurt, yumurta, un konularak kaşıkla iyice ezilir. Yavaş yavaş su ilave edilerek orta ısıdaki bir ocakta kaynayıncaya kadar ağır ağır karıştırılır. Kaynadıktan sonra tuz ve 2 bardak et suyu ilave edilir. Pirinçler iyice yumuşayana kadar ateşte pişirilir. Sunum; üzerine tereyağı kızdırılarak kırmızı toz biber konulup arzuya göre nane ilave edilerek servise sunulur.

KIZILCIK ÇORBASI

Malzemeleri;

Kızılcık Tarhanası ,

Soğan,

Yağ,

Sarımsak ,

Tuz

Hazırlanışı: Yağ önce tencerede kızdırır. İçerisine doğranmış soğan atılıp, İçerisine dağranmış soğan atılıp, pembeleştirilir ve sarımsak ilave edilir. Üzerine su ve kızılcık tarhanası ilave edilir. Kaynayana kadar yavaş yavaş karıştırılır.8-10 dakika kaynatıldıktan sonra ateşten indirilir. Sunum; sıcak servis yapılır.

TUTMAÇ ÇORBASI

Malzemeleri;

300-400 gr un ,

tuz ,

su ,

100 gr kıyma ,

1 adet domates ,

1 adet yeşil biber ,

1tatlı kaşığı nane ,

2 yemek kaşığı süzme yoğurt ,

1 çay bardağı sıvı yağ ,

6 çorba kasesi su ,

1 tatlı kaşığı salça

Hazırlanışı: 300-400gr un,tuz yeterince su ile hamur yoğrulur. Bıçak sırtı kalınlığında oklava ile açılır Üzerine hafif unlanarak kurmaya bırakılır. İnce şeritler halinde kesilir. Bu şeritler 172 cm² lik karelere kesilir. Hafifçe un serpilerek bir tepsi üzerinde kurumaya bırakılır. Tutmaç hamuru büyük miktarlarda kışlık olarak hazırlanıp, kurutulur ve kavanozlarda saklanır. Daha sonra çorbalarda kullanılır.Çorba pişirilecek tencereye 1 çay bardağı sıvı yağ konur. 100 gr çiğ kıyma hafif kavrulur. Buna ince doğranmış yeşil biber eklenerek tuz ilave edilir. İnce doğranmış domates (rendelemiş domateste olabilir) ilave edilir. Hafif pişirilir. 1 tatlı kaşığı kuru nane serpilip, karıştırılır. Ezilmiş 2 yemek kaşığı süzme yoğurdun içine çorbanın suyundan 1 kaşık konarak alıştırılır.Çorbanın içindede yoğurdun kesilmemesi için. Yoğurt çorbaya ilave edilir ve ılık servis yapılır.

TARHANA ÇORBASI

Malzemesi;

Maya ,

Yoğurt ,

Soğan ,

Nane ,

Tuz ,

Un ,

Domates ,

Karabiber

Hazırlanış: 1kaşık tereyağı, salça, sıcak su beraber kavrulur. 3 bardak soğuk su eklenir. 3 kaşık tarhana alınarak kaynayana kadar karıştırılır. Sunum; sıcak olarak servis yapılır.

TEKKE ÇORBASI

Malzemesi;

Hamur için:

Un,

tuz

Çorba için; 100 gr. Kıyma ,1 tatlı kaşığı domates salçası ,1 çay kaşığı biber salçası ,Kuru nane ,Tuz ,Karabiber ,Küçük soğan rendesi

Hazırlanış: Un, tuz ve su yoğrulur. Açılıp birer santimlik kareler halinde kesilip bekletilir. Diğer tarafta tencereye biraz yağ konup soğan ve kıyma ile kavrulur. Salça ilave edilir. Bir iki defa çevirdikten sonra sıcak suya koyulur Tuz, karabiber ve nane ilave edilir. Kaynamaya başlayınca hamurlar içine ilave edilir. Çorba kıvamına gelince ateşten alınır.

ÇENE ÇARPAN ÇORBASI

Malzemeleri:

Yeşil mercimek ,

Evde kesilmiş erişte ,

Soğan ,

Tereyağı ,

Salça

Hazırlanışı:Yeşil mercimekler haşlanır Evde hazırlana erişte yoksa şehriye mercimeğin üzerine ilave edilir. Soğan tereyağında kavrulur. Az salça ilave edilerek çorbaya eklenir. Bir taşım kaynatılıp tuzu katılarak ocaktan alınır.

DOLMALAR VE SARMALAR

ILIBADA DOLMASI

Malzemeleri;

Bulgur ,

Kese yoğurdu ,

Nane ,

Soğan ,

Ilıbada (Labada) ,

Kırmızı biber ,

Karabiber

Hazırlanışı: Bulgur, sıcak suyla kabartılır. Soğuduktan sonra kese yoğurdu , ince doğranmış soğan ve ince doğranmış taze nane ile yoğrulur. İsteğe göre karabiber veya kırmızı biber ilave edilir. Labadalar sıcak suda az haşlanır. Haşlanan labadaların dışındaki damar kısmı kesilerek inceltilir.Labadaların içine, önceden hazırlanmış olan iç konarak sap kısmından uca doğru muska şeklinde sarılır. Labadaların damarlı kısmının (tersinin içe gelmesine özen gösterilir. Sarma işlemi bittikten sonra sıvı yağ ile yağlanmış tencerenin dibine iki sıra labada yaprağı serilerek hazırlanmış olan dolmalar dizilir. 10-15 dakika pişirilen dolmalar ocaktan indirilerek dinlendirilir. Sunum; isteğe göre sıcak veya soğuk olarak servise sunulan ılıbada dolması, yoğurtla servis yapılır.

ETLİ YAPRAK SARMA

Malzemeleri;

½ kg kıyma ,

1 çay bardağı pirinç ,

1 baş soğan ,

Tuz ,

Karabiber ,

1 adet domates ,

200 gr yaprak

Hazırlanışı : Kıymanın içine soğan, domates küçük doğranır.Pirinç, tuz, biber, bir miktar su yumuşatacak kadar hepsine karıştırılıp dolma yapmaya vaziyete geçirilir. Yaprakları sıcak su ile haşladıktan sonra yaprağın geniş yerinden başlamak üzere sarmya devam edilir. Hafif ateşte pişirilir. Sunum; üzerine yoğurt konarak servis yapılır.

ZEYTİNYAĞLI SOĞAN DOLMASI

Malzemeleri;1kg soğan ,

1 su bardağı pirinç ,

1 su bardağı zeytinyağı ,

1 domates ,

1 çay kaşığı şeker ,

tuz ,

yenibahar ,

nane ,

maydanoz

Hazırlanışı: Soğanlar küçük küçük doğranır, yağda kavrulur. Önceden ıslatılmış yıkanmış pirinç, soğan ilave edilerek kavrulur.bir tek domates de robotta çekildikten sonra ilave edilir. Yarım bardak su ile içi pişirilir. Üzerine toz şeker, nane ve yenibahar ilave edilir. Soğanlar altından ve üstünden kesildikten sonra haşlanır.Teker teker çıkartılarak midye şeklinde sarılır. Daha sonra yeşillik ile süslenir. Sunum; ılık olarak servis yapılır.

ET YEMEKLERİ

GÖVEÇ

Malzemeleri;

1 adet kuzu ön kolu ,

3 baş orta soğan ,

1 kaşık salça ,

5 adet çarliston ,

4 adet domates ,

tuz ,

karabiber

Hazırlanışı: etimiz parça olarak gövece konur, tu atılır, soğan doğranarak bir müddet kavrulur, daha sonra domates ve salça ilavesi yapılarak suyu çekilene kadar beklenir. Çarliston biberleri doğrayıp etin üstüne örtecek şekle kaynamış suyu ilave ederiz. Bir iki taşım kaynadıktan sonra fırına koyarız.30 dakika sonra etin pişip pişmediği kontrol ederiz. Gövecin üstü kızarınca fırından alırız.

KÜTAHYA USULÜ KAVURMA

Malzemeleri;

1 kg dana eti ,

3 çorba kaşığı tereyağı ,

1 tatlı kaşığı tuz ,

2 adet domates ,

50 gr. Biber

Hazırlanışı: kg dana eti kuşbaşı olarak doğranarak tencereye atılır. Suyu çekinceye kadar ocakta bırakılır. Suyunu çektikten sonra biraz yağ atılır ve tuz ilave edilir. Daha sonra 10 dakika bu vaziyette kısık ateşte bırakılır. Biberler doğranarak yemeğe ilave edilir ve 5 dakika pişirilir. Daha sonra domatesler kuşbaşı doğranarak ilave edilir ve 2 dakika daha kavrulur. Sunum; sıcak olarak servis yapılır.

KÜP ETİ

Malzemeleri;

500 gr. iri kuşbaşı et ,

1 orta boy soğan ,

2 orta boy domates ,

2 adet yeşil biber ,

1 diş sarımsak ,

tuz ,

1,5 çay bardağı su ,

karabiber

Hazırlanışı: Küpün içine önce bütün soğan yerleştirilir. Daha sonra sırası ile et domates, biber, sarımsak, tz ve karabiber koyulup, suyu ilave edilir. Etin hiç yağı yoksa yarım çay bardağı sıvı yağ ilave edilebilir. Küpün ağzı sıkıca kapandıktan sonra çok kısık ateşte 3 saat kadar pişirilir. Sunum, kızarmış patates , pirinç pilavı ile servis yapılabilir.

HOŞAF VE TATLILAR

HEKMANE ERİK HOŞAFI

Malzemeleri;

½ kg. Hekmane Eriği kurusu ,

2 su bardağı toz şeker ,

Hazırlanış: Hekmane eriği iyice yıkanarak 1 litre suya konulur. İki su bardağı toz şeker ilave edilerek 15 dakika kaynatılır.

GÜLLAÇ

Malzemeleri;

6 adet güllaç yaprağı ,

100gr ceviz ,

1 tatlı kaşığı tarçın ,

1 kg süt ,

1 su bardağı şeker ,

100gr. kaymak

Hazırlanışı: Cevizler irice dövülüp tarçınla karıştırılır. Güllaç yaprakları dörde bölünür. Şekerle süt kaynatılır. Güllaçlar, geniş kenarları olan tepside sıcak şekerli süte bastırılıp, hafif yumuşatılarak ikiye katlanır. Tabağa alınıp geniş olan kenarlarına tarçınlı ceviz ve kaymak koyulur. Hepsi tamamlandığında kalan süt üstüne dökülür Tatlının üzerine dövülmüş antepfıstığı serpilerek soğuk servis yapılır.

EV BAKLAVASI

Malzemeleri;

600 gr. Un ,

3 yumurta ,

500 gr. dövülmüş ceviz ,

1 kg mısır özü yağı ,

250 gr. tuzsuz tereyağı ,

750 gr. elenmiş ev nişastası ,

1 limon suyu ,

1 kahve fincanı zeytinyağı ,

1 fiske tuz

Şurubu için;

2 kg şeker ,

1 limon suyu

Hazırlanışı:600 gr un, 3 yumurta, 1 fincan zeytinyağı, 1 su bardağı kadar su ve 1 çimdik tuz ile iyice ve yumuşakça yoğrulur. 1 saat bekletilir. Hamur ceviz büyüklüğünde 45 bezeye ayrılır. Bezeler nemli bezle örtülür Her beze oklava ve nişasta yardımı ile incecik açılır. Tepsiye yayılır. Her yayımda dövülmüş ceviz serpilir. 45 yufka üst üste istiflenir. Baklava biçimi kesilir. Yağ iyice kızdırılır. Sıcak sıcak haşlanır Fırına verilir. Fırından çıkınca ılık şurup dökülür. Dinlendirilir. Tepsi soğuksa şurup sıcak dökülür.

HOŞMERİM : Süzme, taze tuzsuz peynir ateşte eritilir. İçine karbonat, un, irmik, şeker, tereyağı konularak iyice toparlana kadar pişirilir. Yağlanmış tepsiye dökülür.Fırında pembeleştirilir. Şerbet dökülüp ateşte kaynatılır.

PELUZE : Ev nişastası ile olur.Muhallebiye benzer. İr bardak nişasta, bir bardak şeker, bier bardak süt karıştırılır.Nişasta ile şeker karıştıra karıştıra kaynatılır. Eğer koyu olursa biraz su katılır. Piştikten sonra kaselere boşaltılır. Bir tepsiye incecik dökülür. Soğumaya bırakılır. Üzerine tarçın ekilerek yenilir.

ÇEKME HELVA : Şekere az su ilave edilerek iyice koyulaştırılır. Bu şeker soğukta dondurulur. Sonra şeker karşılıklı iki kişi tarafından çekilerek beyazlaştırılır. Bu arada un hafif yağda kavrularak pembeleştirilir. Büyük siniye alınır. Beş altı kişi sininin başına oturup beyazlaştırılan şeker halkayı siniye koyar ve elden ele geçirilerek çevrilir. Şekerle unlu karışımı aldıkça tel tel ayrılır.

YUFKA TATLISI

Malzemeleri;

8 adet kuru yufka ,

1 kg toz şeker ,

500 gr su ,

1 tatlı kaşığı limon suyu ,

50 gr iri taneli nişasta ,

50 gr. ceviz içi ,

125 gr eritilmiş margarin veya tereyağı

Hazırlanışı: temiz bir örtü üzerine konulan yufkalar su serpiştirilerek yumuşatılır. Fırın tepsisi hafifçe yağlanır. İlk yufka tepsiye döşenir. Daha önce kısık ateşte 5-6 dakika kavrulmuş olan ceviz içi, nişastanın bir kısmı, tepsiye döşenip yağlanmış olan yufkanın üzerine serpilir. Bu işlem 8 yufka içinde sırayla yapılır. En üste kalan yağ fırça ile sürülür. Bıçakla baklava dilimleri halinde kesilir. 200 derece ısıtılmış olan fırında 20-25 dakika pişirilir. Daha önce hazırlanmış olan soğuk şerbet ılımış yufkaların üzerine dökülür. Bir gün dinlendirildikten sonra soğuk olarak servis yapılır.

SU MUHALLEBİSİ

Malzemeleri;

1 çay bardağı nişasta ,

1,5 su bardağı pekmez ,

7 su bardağı su ,

1 çay bardağı toz şeker

Hazırlanışı: 1çay bardağı nişasta, 1 çay bardağı toz şeker ve 4su bardağı su 10 dakika kaynatılır. Muhallebi kıvamına gelen nişasta ıslatılmış bir tepsiye 1,5 santim kalınlığında dökülür. İyice soğutulup küp şeker büyüklüğünde kesilir. Şerbetinin hazırlanması; 1,5 su bardağı pekmez şerbetinin içine atılır.

DOLDURMA KABAK TATLISI

Malzemeleri;

1 orta boy tatlı kabak ,

2,5 kg toz şeker ,

2 su bardağı pirinç ,

dolmalık fıstık ,

dolmalık üzüm

Üzerine; Ceviz ,Kaymak

Hazırlanışı: Kabak bütün halinde soyulur. Üst kısım kapak şeklinde çıkarılır ve içi temizlenir. Ayrı bir yerde pirinç, ½ kilo toz şeker 4 su bardağı su eklenerek pişirilir. İçine üzüm ve fıtık ilave edilir. Hazırlanan karışım kabağın içine doldurulur ve kapağı kapatılır. Geniş bir tencereye yarleştirilir ve azar azar şeker eklenerek fırında pişirilir. Piştikten sonra tepsiye ters çevrilerek konur ve üstü biraz daha kızartılır.Soğuyunca dilimler halinde kesilerek servis yapılır. İsteğe göre üzerine kaymak ve ceviz konulur.

KÖTDÜR TATLISI : Ayıklanmış yarım yaprak taze cevizler ipe dizilir. Pekmez ile nişasta katı kıvamında kaynatılır ve dizilen cevizler bu karışıma katılıp hafif unlanarak asılır.Daha sonra istenilen büyüklükte kesilerek yenir.

UN HELVASI

Malzemeleri;

500 gr. sıvı yağ ,

1 kg un ,

1kg şeker ,

1kg şeker

Hazırlanışı: Bir tencerenin içerisine yağ konur. Yağ kızdırıldıktan sonra un ilave edilir. Unla yağ pembeleşinceye kadar kavrulur. Önceden şeker ve 1 kg su kaynatılıp şerbet hazırlanır. Daha sonra kavrulmuş olan unun üzerine şerbet dökülür. 3 dakika karıştırılır. Ocaktan indirilip üzeri örtülüp soğumaya bırakılır.

PİLAVLAR

GÖVEÇLİ PİLAV

Malzemeleri;

2 kg kuzu eti ,

3 bardak pirinç ,

tereyağı ,

3 bardak et suyu ,

2 çorba kaşığı tuz

Hazırlanışı: Et haşlanıp göveçte fırına sürülür. Pirinç, 2 çorba kaşığı tuzla kaynar suda önceden ıslatılır. Et başka kaba alınır. Pirinç bolca yıkanır. 2 çorba kaşığı tereyağında hafif kavrulur. Göveçe yerleştirilir. Üzerine kızarmış kebap etleri koyulur. 3 su bardağı et suyu ilave edilerek, fırına verilir. Yarım saat fırında pişirilir.

ZERDELİ PİLAV

Malzemeleri;

2 su bardağı pirinç ,

1,5 su bardağı haşlanmış nohut ,

150 gr. Margarin ,

1 çay bardağı sıvı,

yağ ,

tuz ,

karabiber

Zerde Malzemeleri;

2 çay bardağı toz şeker ,

2 çay bardağı pirinç

Hazırlanışı: Pilavın hazırlanışı: pirinçler sıcak suda yarım saat bekletilip, süzülür, Diğer tarafta tencerede yağ eritilir.3 su bardağı su, tuz, karabiber ve nohutlar tencerede eriyen yağa ilave edilir. Su kaynadıktan sonra pirinçler de tencereye ilave edilir. Önce hızlı daha sonra kısık ateşte göz göz oluncaya kadar pişirilir ve demlenmeye bırakılır. 15-20 dakika bekletildikten sonra servis hazır olur.

Zerdenin Hazırlanışı: 2 çay bardağı pirinç su ile kaynatılarak yumuşatılır.2 çay bardağı şeker ilave edilerek, şeffaf bir görünüm elde edilinceye kadar pişirilir. İstenirse portakal suyu da katılır. Sunum; nohutlu pilav ile zerde birlikte sunulur.Özellikle kız kınası denilen eğlencelerde ikram edilir.

MERCİMEKLİ PİLAV

Malzemeleri;

1 su bardağı mercimek (siyah) ,

2 su bardağı pirinç ,

2 baş soğan ,

karabiber ,

150 gr. Tereyağı ,

1 çay bardağı sıvı yağ

Hazırlanışı: Pirinçler sıcak suda yarım saat ıslatılır. Mercimekler ayıklanır, haşlanır ve süzülür. Diğer tarafta ince kıyılmış soğanlar pembeleşene kadar yağda kavrulur. Islatılan pirinçler yıkanıp süzülür. Kavrulan soğanlara ilave edilir. Pirinçler uzayıncaya kadar kavrulur. Mercimekler de ilave edilerek sıcak su koyulur. Kısık ateşte göz göz oluncaya kadar pişirilir Ve dinlenmeye bırakılır. Sunum; ılık olarak servis yapılır.

PİLAVLI TAS KEBABI

Malzemeleri;

Eti için;

2 kg kuşbaşı doğranmış kuzu eti ,

1 adet orta boy büyüklükte kuru soğan ,

1 paket margarin (250 gr) ,

½ kahve kaşığı toz tarçın ,

1 tatlı kaşığı tuz ,

5 adet orta boy yeşil sivri biber

2 adet orta boy domates ,

5-6 su bardağı su

Pilavı için;

4 su bardağı pilavlık iri pirinç ,

1 tatlı kaşığı tuz ,

6 su bardağı su

Hazırlanışı : İnce kıyılmış kuru soğan, margarin, tarçın, tuz, kabuğu soyulup doğranmış domates kuşbaşı etle karıştırılıp, 40-45 cm çapında 4-5 cm kalınlığında kenarı olan yuvarlak bir tepsinin ortasında koyulup üzerine sivri yeşil biberleri yerleştirerek, 20-25 cm çapında, 28-20 cm derinliğinde, ateşe dayanıklı porselen veya metal bir tas kapatılarak 5-6 su bardağı sıcak su ilave edilip, ağır ateşte 45 dakika pişirilir. Tası hiç açmadan kenarındaki artan et suyu, başka bir kaba alınır, bu et suyu dahil olmak üzere 6 su bardağı sıcak su, ocaktaki tepsiye geri boşaltılır. Ayıklanıp yıkanmış 4 s bardağı pirinç, tepsideki tasın etrafına boşaltılarak, 1 tatlı kaşığı tuz serpilip, pirinçler suyunu çekene kadar çevire çevire pişirilip, ocaktan indirilir, üzeri kapatılarak 10 dakika dinlendikten sonra ortasındaki tas kaldırılıp servis yapılır. Etini pişirirken suyu azalırsa, biraz daha su ilave edilir

SALATALAR

DÖVMEÇ

Malzemeleri;

haşlanmış yumurta ,

1demet yeşil soğan ,

zeytin yağı ,

limon ,

tuz

Hazırlanışı: Soğanlar ve yumurtalar incecik kıyılır. Tuz zeytinyağı, limon ilave edilerek iyice karıştırılır. İstenirse haşlanmış patateste katılabilir. Özellikle gözleme ile birlikte servis yapılır

İÇECEKLERDEN ÖRNEKLER

ŞERBET

Loğusa şerbeti; tarçın karanfil küçük bir bez keseler içine konularak suyun içinde kaynatılır.Şeker ilave edilir. Ayrı bir kapta şeker boyası su ile kaynatılıp şerbete kayılarak servis yapılır. Doğum mevlitlerinde yapılır. Vişne ve güren (kızılcık) konserveleri yapılarak şerbet olarak içilir

GELİNCİK VE GÜL ŞURUBU

Bu çiçeklerin yaprakları ıslatılıp bir süre bekletilir. İçine çok az tuz atılır. Rengi çıkıncaya kadar güneşte dinlendirilir. Kışın şekerle karıştırılarak içilir

ÖĞÜNLERDE YENEN YİYECEKLER VE İÇİLEN İÇECEKLER

Yöremizde üç öğün yemek yenmekle beraber sabah ve öğle yemekleri haşhaşlı ekmek peynir yada tahinli pide ile geçiştirilmektedi. Kış aylarında sabahları genellikle çorba yapılır, ağırlık akşam yemeklerindeydi Bu sistem köylerde devam etmekle birlikte ilçe ve şehirde kahvaltı ve öğlen yemekleri düzene girmiştir. Kahvaltıda çay, reçel peynir, zeytin gibi yiyecekler yenilmeye başlamıştır. Öğlen yemeklerinde ise o gün pişen yemek yenmektedir. Bu öğünlerin dışında yaz günlerinde ikindi kahvaltısı, uzun kış gecelerinde ise yemeklere yat geber yemeği, orta temcit, yatsılık denilen öğün vardır. Bu öğünlerde genelde kahvaltılık yiyecekler yenilmektedir.

BELİRLİ ZAMANLARA ÖZGÜ YİYECEK-İÇECEKLER

DOĞUM: Doğum yapan kadın kan kaybettiği için kan yapıcı yiyecekler karaciğer, tahin, pekmez, bal, tereyağı, süt, kaymak, hazmı kolay yiyecekler pelte, muhallebi, pirinç çorbası, ekşi tarhana yedirilir. Tatlı verilir. Loğusaya doğumdan hemen sonra hasta olmaması için su içirilmez. Ziyaret gelenlere loğusa şerbeti hazırlanır.

NİŞAN : Şeker, pasta meşrubat dağıtılır

DÜĞÜN : Kütahya'da genellikle güvey salma, kızardı sıra, düğün yemeklerinde alışılmış yemekler; çevirme çorba, Kütahya göveçi, pilav, su böreği, etli yaprak sarma, kaymaklı baklava. Bazı ilçelerde düğün yemeği keşkektir. Bazı ilçelerde pilav ve tatlıdan oluşan takım yemekleri verilir. Çorba, arpacık, pirinç çorbası, et yemeği haşlama et, pilav bulgur veya pirinç, helva irmik helvası,bamyadır

ÖLÜM : Ölü evine eren yemeği denen yemekler getirilir. Çorbasından pilavına kadar evde yapılan yemekler götürülür.Eren yemeği 7 gündür. Ölü evinde hamur kabartması, helva, yufka yapılarak dağıtılır. Ölü ardından dağıtılan ekmek ve helva hazırda alınabilir. Bunun yanında kesme şeker ve çay da dağıtılmaktadır.

EV : Ev temeli atılırken kurban kesilir ve kesilen kurbanın kanı temele akıtılır. Kurbanın eti eşe dosta dağıtılır.

ÇOCUK : İlk çıkan dişini gören kişi çocuğa hediye (çamaşır) alır. Bu olaydan sonra bulgur ve mısır tuzlu suda kaynatılarak ceviz ile birlikte dağıtılır

ASKER ve HAC UĞURLAMA: Askere giden ve gelenlerin, hacca gidenlerin evinde pilav yapılır (Dökülmek denir.) Topluca yenir. Hacdan gelenler hurma ve zemzem dağıtır.

RAMAZAN : Mutfaklar Ramazan erzakı ile doldurulur. Özellikle hoşaflık kuru meyve pilavlık pirinç, bulgur, erişte ile tereyağı ve peynirlerin en iyisi önceden seçilerek alınır.Ramazan hazırlığı olarak, müsaitse evinde saç üzerinde, değilse mahalle fırında sıraya girerek yufka yaparak bunları büyükçe bir bohçaya sararak muhafaza ederler. Ramazanda sahurda erken kalkarak, bu yufkalardan kapama, börek, tirit ve cevizli yufka tatlısı yaparak kullanırlar. Sahur'da yufkadan yapılan yemekler yanında genellikle haşhaşlı gözleme, uzun süre insanı tok tutması bakımından revaçta olan bir yemektir. Genellikle sahur'da yufkadan yapılan peynirle veya kıymalı kapama, gözleme, ıspanaklı şibit, tirit ve curuklamadan başka çeşitli yemek olarak pilavlar veya evlerde aşaşlık adı verilerek hazırlanmış belirgat, erişte, oğma-kıyma denilen makarna çeşitleri pişirilir ve hoşaflar eşliğinde yenilir. İftar yemekleri de Kütahya'da ayrı bir özellik taşır. Top atışı Hisar'ın bedenleri arasında yapılır. Sofra başında hazır bekleyen aileler önce iftarlıkla orucu açarlar. Evvelce asıl yemek başlamadan namazlar kılınırdı. İftar yemeği mutlaka çorba ile başlar. Kütahya'da Ramazan'ın ilk günü Tutmaç denilen kesilmiş hamurdan yapılan çorba ilk

Cuma günü de mercimek çorbası pişirilirdi. İkinci yemek genellikle et yemeği olup Genelde göveç yenilir. Göveç öğleden önce , özel eti, soğan, biber, domatesi ile birlikte meşhur güveççilere götürülür. Toprak güveç içinde 5-6 saat fırında yavaş yavaş pişirilerek, üzeri kızarmış olarak akşama yakın güveççiden alınır. Bu veya bunun gibi bir et yemeği yenilmesinden sonra pilav ve su böreği yenilir. Baklava veya diğer tatlılar takip eder. Tatlıların üzerine de baskılık denilen yaprak sarması yenilir.Ramazanda çocuklar için gözlük veya tabanca şeklinde yapılmış susamlı iftarlıklar satılır, fırınlar iftar için özel susamlı ve yumurtalı Ramazan pidesi çekerler.

KIŞLIK YİYECEK – İÇECEK YAPIMI

TARHANA HAZIRLAMA: Yöremizde ak tarhana denilir. Malzeme olarak; un, maya yoğurt, kırmızı biber, nane, tuz, acı biber ve domatestir. Yaz aylarında hazırlanır. Soğan, domates ve biber (acı sevenler kırmızı süs biber kullanır) kıyma makinesi ile çekilir. Yoğurt, tuz,nane ilave edilerek karıştırılır. Maya eklenerek un katılır ve hamur haline getirilir. Üzerine un serpilerek üstü örtülür. On gün süresince günde bir defa yumruklanıp yoğrulur. (ekşisi gidene kadar) Hamur küçük parçalar halinde temiz bezler üzerinde kurumaya bırakılır. Kuruduktan sonra oğulabilecek kıvama gelince tahta tekne içinde oğulup kalburdan elenerek geçilir. Tekrar temiz bez üzerine serilerek iyice kurutulur

KIZILCIK TARHANASI HAZIRLAMA : Kızılcık tarhanasına yörede ekşi tarhanada denir.Kızılcıklar çarşıdan aldığı gibi ilçede ve köylerde ağaçları vardır. Kızılcıkların ergin (olgun) olması gerekir. Yıkandıktan sonra kaynatmak için ocağa konur. Kaynadıktan sonra indirilir. Soğutulduktan sonra içine alabildiğine un tuz katılıp yoğrulur. Diğer tarhana gibi dökülür Fakat diğer tarhana gibi bekletilmez. Karıldığı gün dökülür. Tarhana ilistirden veya elekten geçirilir. Çekirdekleri kendiliğinden ayrılır. Çarşafların üstünde kurutulur.

NİŞASTA : Buğday 10 gün süreyle su içinde bekletilir, ezilip tekrar suyun içinde ıslatılır. Kabukları süzülüp kurutulur. Daha sonra oğularak un haline elenir ve torbalar içinde saklanır.

YUFKA : Su, un tuzun karışımından oluşan hamurdan yumurta büyüklüğünde bezeler oluşturulur. Bunlar incecik açılarak saçta pişirilir. Çok sayıda yufka elde edilir. Bunlar hazır bir şekilde evde bekler ve gerektiğinde tüketilir.

ERİŞTE : Hamur hazırlandıktan sonra ince yayımlar (yufka) halinde açılır ve serilir. yufkalar kibrit çöpü büyüklüğünde keserek yapılan çeşidi de vardır. Gölgede kurutulur.

OVMA ŞEHRİYE : Hamur bol yumurtalı un tuz ile karıştırılır.Kaynar su dökülerek oklava ile yoğrulur. Karşılıklı iki kişi tarafından parlak hal alıncaya kadar şimşirlenir. Parçalara ayrılır. Hafif kurumaya yakın kalburun üzerine konup ovalanır. Kalburun altına geçen hamurlar güneşte kurutulur. Makarna gibi isteğe göre pişirilir.

SALÇA : Biber ve domates) Sebzeler yıkanıp ayıklanır ve parçalara ayrılır. Geniş sinilerin üzerine yayılır, iri tuz (kaya tuzu) serpilerek güneşte bekletilir. İlistirden geçirilerek sıvı hale getirilir ve suyu çekene kadar güneşte bekletilir.. Çinko kaplarda saklanır.

SEBZE KURUTMASI : Çöpleri yıkanıp ayıklanarak ipe dizilen veya bir bez üzerine serilen sebzeler kimi gölgede, kimi güneşte kurutulur. Kurutulan sebzeler biber, fasulye, patlıcan, gibi sebzeler.

TURŞU : Sebzeler yıkanıp ayıklanır. Küpeciklerin en altına nohut ve dağ eriği birer avuç konur. Sebzeler küpecik içine sıkıca yerleştirilir ve üzerine tuzlu ve sirke su ilave edilir. Konulan sebzeler, biber, domates, salatalık, kelek, sarımsak konulur. Maydanoz ve limon katılıp üzerine ağırlık konularak küpecik ağzı kapatılır.Turşular karışık olduğu gibi sade de kurulmaktadır.

GAK : Hoşaflık) Vişne, elma, erik gibi meyveler soyulup dilimlenmiş olarak serilerek kurutulur. Kışın hoşaf olarak kullanılır.

PEKMEZ : Üzümler taş küvet içinde çiğnenerek ezilir, suyu çıkarılıp süzülür.Kazanın içinde kaynatılır. Bu esnada yöremizde bulunan beyaz renkte olan topraktan bir miktar karıştırılarak koyulaşıncaya kadar kaynatılır.

REÇEL : Şerbet ile meyveler kaynatılır. İçine limon tuzu karıştırılıp koyulaşıncaya kadar kaynatılır. Küpecikler içinde saklanır.