Nasıl parkedilir?
Toplu Sürüş Kuralları
Ne zaman düşülür?
Zincir bakımı
Uzun Yol Rehberi
Yağ Terimleri Sözlüğü
Dehidrasyon - Frozbit (Frostbite)
Hipotermia
Rüzgarlık Bakımı ve Temizlenmesi
Uzun Seyahatler İçin Tavsiyeler
Motosiklette Yolcu Taşıma
Süspansiyonun Önemi
Bujiler
Yağlamanın Gereği ve Önemi
Sürüş Öncesi Motosiklet Kontrolü
Motorsikletçiler İçin Hırsızlığa Karşı Stratejiler
Hurt Raporu
MR. SAFETY'DEN 96 PÜF
Yolcu Alacak Olanlar için Püfler
Motosiklet Yolcuları için Püfler
Motosiklet Teorisi - MOTOSİKLETE GİRİŞ
Motosiklet Teorisi #1 - DURUŞ
Motosiklet Teorisi #2 - SIPDE / TATOKU FORMÜLÜ
Motosiklet Teorisi #3 - KOŞEYİ DÖNME SANATI
Motosiklet Teorisi #4 - GİYİM KUŞAM DURUMLARI
Motosiklet Teorisi #5 - GRUP GEZİLERİ
Motosiklet Teorisi #6 - KIVIRMACA
Motosiklet Teorisi #7 - RÜZGARLA MÜCADELE
Motosiklet Teorisi #8 - GÖRÜNÜRLÜK
Motosiklet Teorisi #9 - KAÇ PARALIK DİKKATİNİZ KALDI?
Motosiklet Teorisi #10 - ASILMAYALIM BEYLER!
Motosiklet Teorisi #11 - İŞ GÜÇ VESAİRE
Motosiklet Teorisi #12 - KARAKIŞ VE BİZ
Motosiklet Teorisi #13 - TÜH! DEVİRDİK MOTORU...
Motosiklet Teorisi #14 - SIRA TATSIZ DERSLERDE
Motosiklet Teorisi #15 - SOLA DÖNÜŞ TEORİSİ
Motosiklet Teorisi #16 - SAĞA DÖNÜŞ TEORİSİ
Motosiklet Teorisi #17 - ÇEVRENİN TEPKİSİ
Motosiklet Teorisi #18 - YOLDA YOLCULU YOLCULUK
Motosiklet Teorisi #19 - ELLER AYAKLAR VE ÖTESİ
Motosiklet Teorisi #20 - YAĞMURDA SÜRÜŞ
Motosiklet Teorisi #21 - RİSK YÖNETİMİ
Nasıl parkedilir?
*Asla ama ASLA 2 araba arasina pak etmeyelim..(Adamlar geri geri giderken üzerine çikip ezmekte sakinca görmüyorlar çünkü
*Ayak Çaki'ni acip acmadigimiza cok ama cok dikkat etmeliyiz
*ayagi açalim yoksa bacaginiz altinda kaliyor
*Kaskimizida alalim yanimiza
*yokusda park etmek gerkiyorsa motorun arkasini asagiya bakar durumda park edelim.Ön tarafi asagida olursa birinin debraji sikmasi sonucu motor düsebilir
*Motoru arka tekerlek kaldirima gelecek sekilde birakin. Boylelikle otomatik olarak yokus yukari parketmis olursunuz. (Asfaltta su icin verilen meyil daima kaldirima dogrudur) Ve motoru geri geri yola cikartmaniz gerekmez. Bu hem zor, hem gelen trafigi kasktan dolayi kontrol edemediginiz icin tehlikelidir
*park edilen zemin yumusak ise (toprak,çamur vs.)ayakligin altina sert bir cisim koyalimki ayaklik yumusak zemine gömülüp motor devrilmesin
*cocuk parklarindan uzak bir yerde olmasina dikkat edelim
*sulu yerlere birakmayiniz motorunuzun kirlenmesini istemiyosaniz
*Çalinmamasi için bilhassa gece; aydinlik ve kalabalik yerlere park edin. Direk veya sokak lambasi etrafinda yer bulursaniz motorunuzu bu yekparelere baglayin
*Disk kilidinizi her zaman ön lastiginize takin. 2-3 saatten uzun kalacaksaniz üzerine branda çekin.
*Brandaniz eski püskü olsun ki altindaki aracin ne oldugunu merak edip, sanci yaratacak sütü bozuklar olabilir.
*ayrica yürüyüs yollari üzarine park etmeyin ki her gelen geçen bi kere ellemesin
*eger branda örtecekseniz ani rüzgar durumlarinda motoru yerde bulmamaniz icin brandanin üzerinden de bir ip yada baglama lastigi dolayalim ki yelken etkisi yapip motoru al asagi etmesin
*ayrica dik yokus veya egimli bir yerde motoru döndüremeyeceginiz bir yerde ise kafadan girip park etmeyelim. Motor agirsa geri geri ittirmek mümkün olmayabilir.
*kilidi olmayan deri canta vb varsa icinde onemli birsey birakmayin
*unutkansaniz disk kilidinden manete uzanan fosforlu kordonlardan alin, asfaltta tanismayin,
*Motordan indirkten sonra ayakligin saglam basip basmadigini kesinlikle kontrol edin
*Ben aliskanlik halinde mutlaka benzin vanasini kapatirim
*dengesiz bir yede iseniz ve motorunuzda orta sepha varsa bunu kullanmayiniz daha güvenli olan an ayaga motorunzu dayayin
*uzun bir sure bir yerde birakacaksaniz acikta, uzerine ortusunu ortmeyi unutmayin, cok gunesin altinda veya yagmurda inanin cok ise yariyor
*Once motoru stop ederken "acil motor stop" dugmesi ile edin.Cunku bu dugmeyi kullanmak eger gercekten acil bir sey olursa akliniza bile gelmez. Aliskanlik edinirseniz, gercekten acil bir durumda (motoru devirmek gibi) otomatik olarak motoru kapatirsiniz, hic anahtarla ugrasmadan ve elinizi elcikten ayirmadan...
*park etmeden önce motordan inerken yolcunuza dikkat edin egzoz dan kendini korusun
*Gidonu daima sola tam donuk ve kilitli olarak birakin.
*Motoru stop ettikten sonra viteste biraktigimiz zaman 3-4 cm bir bosluk olur.Eger egimli bir yerde park ettiysek bu boslugu almadan yan ayak üzerine motoru almayalim*Disk kilidiniz varsa daima park yerinden geri geri cikacak sekilde park edin. Kilidi unutup gazlama tehlikesinden kurtulursunuz.
*direksiyonu her aman kilitli birakin ki siz görmeden motoru ileri geri yapmasinlar
*Erik, visne gibi meyva agaçlarinin altina park etmeyin. Motorunuz reçina ile kaplanabilir
*Motorunuzu mutlaka görebileceginiz bir yere koyun.bir cafe yada bir restorandaysaniz imkaniniz varsa motoru görebilceginiz yere koyun..
*Dikkat edilmesi gereken bazi semtler,sokaklar muhitler vardir..Burda park etmek zorundaysaniz o sokakta motorla insanlari rahatsiz eden hareketler yapmadan ilerleyip sessiz bir biçimde park edin..yani motoru bagirtip halk deyimiyle artistlik yapmayin..Yaparsaniz motorunuzu çizip zarar verirler..
*Issiz bir yerde park yapacaksaniz bir açik markete girin ve adamdan ufakta olsa bir alisveris yapip gayet sicak kanli davranin ve parayi öderken..
"abi motor disarda göz kulak olursan sevinirim" falan deyin..Ise yariyor..Bizzat denedim..
*Kagit miknatislardan (2 mm kalinliginda üstüne ispirtolu kalemle yazi yazilabilen çok ince miknatislar) alin ve üstüne cep numaranizi yazin. Motosikletinizi biraktiginizda bu miknatisi deponun üstüne koyun. Siz yaninda yokken motosikletinizi omuzlayip kaldirmak isteyen cahiller en azindan numarayi gördügünde bir ihtimal de olsa sizi ararlar ve motosikletinizi oradan çekmenizi isteyebilirler.
*Eger motorunuzu otoparkta otomobillerin arasina parkederseniz, park icin ayrilmis yerin taa goturup en dibine parketmeyin. Parka girmek icin hizli gelen otomobil, orada motoru gormez ve arkadan carpar. Motorun kici yada burnu yandan gelen araclarca gorulecek sekilde ve tam ortaya birakin. Cok kenara birakirsaniz, uyanik otomobilci sizi sikistirir araya cikamazsiniz.
Toplu Sürüş Kuralları
Dağınık ve disiplinsiz bir grup yerine organize olmuş bir grup olarak yapılan bir sürüş tüm sürücüler için daha güvenli bir sürüş sağlamaktadır. Bu hem grubun kendinden hem de dışardan gelebilecek etkilerde görülebilir. Eğer bir grup düzenli bir şekilde seyahat ediyorsa bireyler birbirlerinin yoluna çıkmayacakları gibi yoldaki diğer araçların grubu rahatsız etmelerini de caydırılmaktadır.
Bir motorsiklet grubu içinde grup hainde sürüş kuralları konduktan sonra herkesin bunlara uyması beklenir. Kurallara uymayan ve diğer grup üyelerinin güvenliğini zedeleyecek davranışlar sergileyen sürücüler uyarılır. Bu tutumları sürdüğü takdirde grup aktivitelerine alınmazlar.
Aşağıdaki kurallar farklı kaynaklardan toplanmıştır. Birçok grup benzer kuralları uygulayarak seyahat ederler.
El İşaretleri
Fermuar düzeni
Şerit değiştirme
Trafik Işıkları ve Kavşaklar
Grup parkı
Road Captain görevleri
Tail Gunner görevleri
Buluşma noktasına muhakkak dolu depo gelinir.
Eğer sürat, keskin viraj, vs. gibi özel endişeleriniz varsa muhakkak Road Captain'a bilgi verin.
Eğer grubu varış noktasından önce terkedecekseniz muhakkak hem road captain'a hem de Tail Gunner'a bilgi verin. Ayrıca grupda önünüzde ve arkanızda olacak sürücülere de bilgi verin ki, bir problem olduğunu düşünmesinler.
Eğer fermuar düzeninde bir sürücü grupdan ayrılırsa onun arkasındaki sürücüler çizgi değiştirerek boşluğu kapatırlar.
Eğer motorunuzun benzin menzili düşükse road captain'a söyleyin. Aynı şey mesane menzili için de geçerlidir.
Muhakkak tahmin edilen hava koşulları için uygun giyecek bulundurun.
Eğer sürüş gece de devam edecekse gözlerinizi korumak için uygun gözlükler bulundurun.
Otobandan çıkarken muhakkak süratinizi muhafaza edin ki, arkadan gelen sürücüler otobanda uygunsuz bir sürate düşmek zorunda kalmasınlar.
Yeni (ve tecrübesiz) sürücüler mümkün olduğu kadar ön sıralarda yer almalıdırlar.
Herhangi bir acil durumda grubu uygun bir şekilde durdurmak road captain sorumluluğundadır.
Eğer bir motor bozulursa vs. o motor sağa yanaşır ve durur. GRUP DURMAZ. Tail Gunner duran motor ile ilgilenecektir. Road Captain grubu güvenli bir yerde durduracaktır.
El işaretleri
Her sürücü önündeki sürücü tarafından yapılan el işaretini tekrarlayarak grubun arkasına bu bilgiyi geçirmelidir.
STOP
SOLA DÖNÜŞ
SAĞA DÖNÜŞ
YAVAŞLA
HIZLAN
TEK SIRA
FERMUAR DÜZENİ
DÜZENİ SIKLAŞTIR
Eğer Road Captain motorların birbirine daha yakın seyretmeleri gerektiğini düşünüyorsa (ki bu genellikle Tail Gunner tarafından uyarılır), sol kolunu kaldırarak elini sürekli açıp kapar. Tüm sürücüler bunu tekrar ederek motor aralarındaki gereksiz mesafeleri kapatırlar.
UYARI
Bu işaret her sürücü tarafından başlatılabilir. Tehlike arzedecek herhangi birşey gören her sürücü eliyle onu işaret eder. Takip eden tüm sürücüler bunu tekrarlayarak tehlikeden kaçınırlar.
Fermuar Düzeni
Güvenlik nedeniyle eğer aksine bir karar yoksa fermuar düzeni ile seyahat etmek en doğru yöntemdir
Fermuar düzeninde direk olarak aynı çizgide önünüzde bulunan motorla en az 2 (iki) saniye mesafe bulundurmak gerekir. Otoban süratinde giderken bu 2 saniyenin hayli büyük bir mesafe olduğunu düşünebilirsiniz, ancak herhangi bir problem durumunda olayın farkına varana kadar 2 saniye geçer gider.
Peki bu 2 saniye nasıl ölçülebilir ?
Kolay :
Önünüzde giden motorun yanından geçtiği sabit bir cismin yanından siz de geçene kadar şu cümleyi söyleyin:
"Only a fool breaks the two-second rule."
Tabii bunun yerine siz türkçe bir muadilini de bulabilirsiniz.
Tail Gunner tam şerit ortasından tüm ışıkları yakılı olarak gider. Böylelikle Road Captain onu rahatça görürü ve tanır.
Şerit Değiştirme
A. Basit Şerit Değiştirme
Bu çoğunlukla kullanılabilecek yöntemdir.
Tail Gunner şerit değiştirerek geçilecek olan şeriti güven altına aldıktan sonra Road Captain sinyal vererek şerit değiştirme kararını bildirir. Bunu gören tüm sürücüler de sinyal vermeye başlarlar. Daha sonra Road Captain şerit değiştirir. Onu takip eden tüm sürücüler de şerit değiştirir. Burada en önemli nokta hiçbir sürücünün önündeki sürücü şerit değiştirmeden şerit değiştirmeye başlamamasıdır.
B. Arka Doldurma
Bu yöntem yeni şeritte gerekli miktarda aralık bırakılamayacak durumlar için uygundur. Mesela sağ şeritten orta şeride geçmeye çalışırken sol şeritten diğer araçların bırakılan boşluğa girmesi durumunda bu yöntem kullanılır.
Road Captain hangi şeride geçmek istiyorsa o sinyalini verdikten sonra tüm sürücüler sinyallerini yakarak bu bilginin Tail Gunner'a ulaşması sağlanır.
Tail Gunner şerit uygun olduğu zaman yeni şeride geçerek oradan gelecek trafiği keser.
Tail Gunner trafği kestikten sonra Road Captain elini omuz hizasından dışarı iterek işaret verir.
Tüm sürücüler işareti tekrarlar. Bu bilgi en arkadaki sürücüye ulaşınca en arkadaki sürücüden başlayarak sırayla yeni şeride geçilir. Önemli husus arkanızdaki sürücü şerit değiştirmeden sizin şerit değiştirmemenizdir.
Trafik Işıkları ve Kavşaklar
Grup olarak seyahat ederken bir trafik ışığında veya kavşakta durmak zorunda kaldığınız zaman fermuar düzeninden ayrılarak diğer sürücünün yanına geliniz ve ikili gruplar halinde durunuz. Bu grubun boyunu yarıya indirir. Kavşaktan çıkana kadar bu düzeninizi muhafaza ediniz. Bu şekilde grubu en kısa zamanda kavşaktan geçirerek grubun bölünme riskini azaltırsınız.
Eğer siz henüz trafik ışıklarından geçemeden kırmızı yanarsa bir kere korna çalarak durun. Kırmızıda geçmeye çalışarak grubu riske atmayın. Road Captain grubu yavaşlatarak veya uygun bir yerde durdurarak sizi bekleyecektir.
Grup haline güvenli park
Düzenli bir şekilde park etmek grubun en hızlı ve güvenli şekilde trafikten çıkarak park haline geçilmesini sağlar, ancak daima park etmeyi beklerken trafiğe maruz kalacak sürücüler olabilir.
Eğer yer müsaitse her sürücü park edeceği yerin önüne gelerek geri geri park yerine girmelidir. Bu hayli hızlı yapılabilir, çünkü hiçbir sürücü bir diğerini beklemek zorunda kalmayabilir.
Eğer grubun en sonundaysanız ve parketmek için akan trafikte beklemek zorundaysanız bir tur atarak vakit geçirin ve sonra tekrar park yerine geliniz.
ROAD CAPTAIN
Güvenli bir sürüş sağlamak
Şartlar ve sürücü yeteneklerine göre güvenli bir sürat belirlemek
Şerit değiştirme, durma, yol şartları ve grup formasyonu hakkında sürücüleri el işaretleri ile uyarmak
Grubun kontrol ve bütünlüğünü muhafaza etmek
Rotayı önceden gitmek
Rotanın haritasını çıkartmak
Dinlenme noktaları belirlemek
150 km'lik aralıklarla benzin molaları ayarlamak
Yol çalışmaları ve tehlikeler için önlemler almak
Seyahat öncesi sürücüleri bilgilendirmek
Seyahat planlarını açıklamak
Gidilecek yer
Tercih edilecek rota
Seyahat mesafasi ve süresi
Planlanan molalar
Benzin
Yiyecek
Resimler
İhtiyaç molaları
Grup sürüşünün nerede başlayıp nerede bittiği
Diğer Road Captain'ler kimler
Tail Gunner'lar kimler
Road Captain ve Tail Gunner'ların görev ve sorumlulukları nelerdir.
Diğer sürücülerden özel koşullar hakkında bilgi almak
Tıbbi ihtiyaçlar
Sürat/Viraj
Küçük benzin deposu
Küçük ç.ş deposu
Otoban trafiğine alışkanlık
TAIL GUNNER
Tail Gunner Road Captain'ın gözleri gibidir.
Grup Formasyonunu gözler, her türlü potansiyel problemden Raod Captain'ı haberdar eder.
Diğer araçları gözler ve grubun arasına girmek isteyen araçlar veya aşırı rüzgar yaratan ağır vasıtalar gibi potansiyel tehlikeleri Road Captain'a bildirir.
Yandan karışan yolları/şeritleri gözler. Gerektiğinde bu şeritlere geçerek buradan gelecek trafiğin grubun arasına girişini engeller.
Road Captain'ın talimatı doğrultusunda şerit değiştirmelerde ilk olarak şerit değiştirerek o şeridi güvence altına al .
_________________
01 mayıs 2005
Ne Zaman Düşülür?
2 - Duruş anında bir çukura denk gelirseniz, düşersiniz.
3 - Durduğunuz yerde kayganlık varsa, düşersiniz.
4 - Sıcak asfalt, ıslak toprak veya gevşek zeminde, yan çatalın altına sert bir cisim koymazsanız, motosikleti düşürürsünüz.
5 - Kick Starter motorlarda, motoru viteste unutursanız, marşlama anında düşersiniz.
6 - Kum veya kaygan zeminde, yüksek devirde dönüş yaparsanız, düşersiniz.
7 - Blok ön fren yaparsanız, düşersiniz.
8 - Dönüşlerde yoldan çıkıp çimen veya gevşek zemine ön tekeri denk getirirseniz, düşersiniz.
9 - Motosiklet tecrübesi olmayan heyecanlı bir yolcuyu arkanıza alırsanız, düşersiniz.
10- Trafik ışıklarında geçiş anında vitesi boşta unutup ayakları pedala koyarak kalkış yaparsanız, düşersiniz.
11- Dönüşlerde motosikleti ağırlık merkezinden kaçırırsanız, düşersiniz.
12- Serin havalarda eldivensiz uzun kullanımda, elin hassasiyetini kaybetmesi sonucu düşersiniz.
13- Araçların asfalta döktüğü yağlara denk gelirseniz, düşersiniz.
14- Yazın yol kenarındaki tozların, kışın tuzlanmış yolların, rüzgarın etkisiyle asfaltın üzerine yaydığı toz ve kum tanecikleri kaygan zemin yaratır ve bu zeminlerde düşersiniz.
15- Motordan inerken çalışır vaziyette viteste unutursanız, düşersiniz.
16- Botunuzun bağcıklarına dikkat edin. En iyisi bağcıksız bot giymektir.
17- Duruş anında bağcıklarınız pedala takılırsa, düşersiniz.
18- Ekstra emniyet için taktığınız disk kilidini takılı unutup, hareket ederseniz, düşersiniz.
19- Gidon klilidi boyunda olan motosikletlerde, gidonu kilitli unutup hareket ederseniz, düşersiniz.
20- Duruş anında pantolonunuzun paçası pedal ve çubuklara takılırsa, düşersiniz.
21- Köşeli dönüşlerde limitlerdeyken, yandaki aracı geçmek için biraz daha gaz verirseniz, düşersiniz.
22- Sürüş esnasında selenin arkasına kayıp, motosikletin yanlarına veya yerdeki bir cisme bakarsanız, düşersiniz.
23- Motordan inerken sürücünün veya arka yolcunun ayağının motosiklet çantalarına takılması halinde, düşersiniz.
24- Durma noktasına geç frenaj yaptığınız takdirde, düşersiniz.
25- Kabak lastik ve yağış bir arada olursa, düşersiniz.
26- Yokuştaki virajın görünmeyen bölümünde, kum, çakıl gibi sürprizler varsa düşersiniz.
27- Uzun cisim taşıyan tedbir alınmamış aracı takip ederseniz, dokunup düşersiniz.
28- Tek teker yapmaya özenirseniz, düşersiniz.
29- Oto parklarda motosikletinizi otomobillerin arkasına yakın park ederseniz, motosikletinize çarpıp, düşürebilirler.
30- Sağ virajlarda sert arka frenle spin atarsanız, karşıdan gelen araçla çarpışırsınız.
31- Çimen üzerine cadde lastiği ile gitmek, buzlu zeminde gitmekle aynıdır, düşersiniz.
32- Islak asfaltta çamurlu lastikle gitmek, buzlu zeminde gitmekle aynıdır, düşersiniz.
33- Yüksek seleli motosikletlerle yokuş aşağı inerken ayağınızı yere koyma anında boşlukta kalırsa, düşersiniz.
34- Uzun yolda sık sık dinlenin. Çok uzun sürüşlerde durma esnasında denge unsuru zayıflar, düşersiniz.
35- Grup seyahatleri disipline edilmezse, karambol olur. Sağdan geçiş yaparsanız çarpışırsınız.
36- Yeni başlayan yağış asfaltı buzlu zemin gibi yapar, düşersiniz.
37- Her zaman kullandığınız, bildiğiniz yolda sizi kum, çakıl yağ gibi sürprizler bekleyebilir. Güvenmeyin, düşersiniz.
38- Limit giderken viraj içinde vites düşürür veya fren yaparsanız, düşersiniz.
39- Kask yada korumalı giysileriniz sadece bir kere lazımdır. Düşerseniz hem hasarı hem de haklı olduğumu görürsünüz.
40- Yeni lastiklerin yola alışma kilometresi vardır. En az 100 km. dikkatli sürün. Aksi halde kayıp düşersiniz.
41- Sele yüksekliği bacak boyunuzu aşıyorsa, özellikle duruşlarda düşersiniz.
42- Arka yolcuyu ikaz etmeden hareket etmeyin. Ani kalkışta arka yolcuyu düşürebilirsiniz.
43- Yanında yürüyerek motorunuzu garaja sokarken, ağırlık merkezini kaçırmayın, motosikletinizi düşürürsünüz.
44- Daha önce tecrübesi olmayan birine motosikletinizle deneme sürüşü yaptırmayınız, Düşerler. Ayrıca motosiklet düşürenindir.
45- Yoldaki cisimlere dikkat ediniz. Erimiş çikolata, meyva kabuğu gibi şeyler sizi düşürebillir.
46- Motorunuzun bakımı esnasında, arka tekerleğin yağlanması hareken halinde iken sizi düşürebilir.
47- 120 mil hızla bir otobüsün arkasına yaklaştığınızda türbülasyona girersiniz, akşam haberlerine konu olursunuz.
48- Devamlı limit giderseniz, sonunda düşersiniz.
49- Açık ve rüzgarlı alanda, motosiklet örtünüz yelken gibidir, motorunuz devrilebilir.
50- Yeni motosikletinize alışmadan arka yolcu alırsanız, beraber düşebilirsiniz.
51- Sert kumaşlı dar pantolon giyerseniz, ayağınızı atarken motora çarpıp beraber düşebilirsiniz.
52- Hareket ettikten sonra, kaskınızın kilidini veya giysinizin düğmelerini kapatmaya kalkarsanız düşebilirsiniz.
53- Kısa mesafeyi, iki ayak solda seleye yan oturup sürerseniz, düşebilirsiniz.
54- Alkollü motosiklete binerseniz, sonunda düşersiniz.
55- Hareket halinde gözlük, eldiven takmak gibi çabalarda bulunursanız, düşersiniz.
56- Gösterge paneline devamlı bakarsanız, önden bihaber olur, kaza yaparsınız.
57- Çamlık alandan geçerken, yola serpilen çam yaprakları buz gibi kaygandır. Dikkat ediniz, düşebilirsiniz.
58- Dar alanda Motoru yatırarak dönerseniz, düşersiniz.
59- Motosikletinizi rampa ile bir yere çıkarırken, yardım aldığınız kişiye ön bilgi vermezseniz, rampa ortasında motoru düşürebilirsiniz.
60- Uzun yolda kaska veya ceketin içine arı girdiğinde debelinirseniz, düşebilirsiniz.
61- Arka yolcuya hareket halinde gidonu emanet ederseniz, düşersiniz.
62- Uzun yolda mola vermeden giderseniz, uyuklama halinde yoldan çıkablilirsiniz.
63- Kaza geçirmiş bir motosiklete onarım yapmadan binerseniz, düşersiniz.
Zincir Bakımı
O-ring’li zincirlere nasıl bir bakım uygulanmalıdır?
*Ama daha özenli olarak bu tip zincirler temiz tutulmalı, keçelerin (o-ring) bulunduğu bölgelerin toz, kir ve oksitten olabildiğince uzak tutularak fabrikasyon yağın ve bunun sağladığı yağlamanın zarar görmemesini sağlamalıyız.Düzenli olarak yağlamak havadaki nemden oluşabilecek korozyon ve oksidasyonu da önleyecektir. Eski tip zincirlerde o-ring bulunmadığı için pim ve bakla arasındaki yataklarda yağ yoktur ve buraya toz ve zararlı maddeler kolayca gireceklerinden daha fazla bakıma ve yağlamaya gereksinim duyarlar. Zincirin çeşidi ne olursa olsun yağlamadan önce mutlaka temizlemek gerekmektedir. Temizlemeden yağlamaya çalışmak mevcut olan kir ve tozu zincire iyice yapıştırmaktan başka bir işe yaramayacaktır.
Ne sıklıkta bakım yapılmalıdır?
Duruma göre değişmekle beraber, ortalama 500 km.’de zincirinizi kontrol etmeniz gerekir. Eğer tozlu ve yağışlı bir havada yolculuk yapıyorsak 500 km.’de bir, ama otobanda yolculuk yapıyorsak günün sonunda bir göz atmak yeterli olacaktır. Uzun yolculuklarda temizlik ve yağlama için gerekli olacak malzemeleri yanımıza almakta fayda var.Bir çok üretici zincirleri kerosen / gazyağı ile temizlemenizi önermektedir.Zinciri solvent, benzin, mazot, basınçlı su ya da hava ile temizlememelisiniz.Yüksek basınçlı su-hava kullanarak temizlemeye çalışmak tozu zincirin çalışan aksamlarının içine doldurur. Solvent türü çözücüler de o-ringlere zarar verecektir. Piyasada bulabileceğiniz ve o-ringler zarar vermeyen aerosol zincir yağlarını (bunların bazıları temizleyicidir) kullanabilirsiniz.Aynı zamanda zincir temizlemek için özel olarak üretilmiş çeşitli ekipmanları da kullanabilirsiniz. Yağlamada SAE 80-90 gibi kalın yağlar da kullanılabilir.Piyasada bulunan zincir spreyleri silikon bazlı olup tutunma özelliği çok yüksek olduğundan yüksek süratlerde zincirden akmayacağı için bu tip ürünleri seçmenizde fayda var.
Eski tip (o-ringsiz) zincirlere bakım nasıl yapılır?
Bakım açısından o-ringli zincirlerden bir farkı yoktur. Ancak bu zincirlerin bakımı daha o-ringli zincirlere oranla daha sık yapılmalıdır. Eski tip zincirimizin yerine o-ringli zincir takabilir miyiz? Elbette. Yalnız daha önce belirtildiği gibi o-ringli zincirler daha geniştir. Zinciri değiştirirken bu zincire göre olan “daha geniş dişlilerden” de takmak gereklidir. Bu da bazen sorunlara sebebiyet verebilir. Örneğin arka maşa, zincir muhafazası ya da ön dişli muhafazasında bu kalın zincir ve dişliyi takabilmeniz için yeterli alanın / boşluğun olmaması gibi. Böyle bir şey söz konusu değilse değiştirmekte hiçbir sorun yoktur. Temizleme ve yağlamadan önce / sonra herhangi bir şey yapmak gerekir mi?
Artık zorunlu olmadıkça zinciri temizlemek için gaz vs. gibi klasik yöntemlere gerek yoktur. Solvent içermeyen gerek sprey şeklinde, gerekse mekanik temizleyiciler tercih edilmelidir.Zincire bakım yapmadan önce belli bir ısıda olmasını sağlamakta fayda vardır. Yağlamaya başlamadan önce 5-10 dakika zinciri çalıştırarak biraz ısıtmak zincirin üzerinde bulunan nemden kurtulmanızı sağlayacaktır. Zincir yağlanırken, zincirin iç tarafından yani dişliye temas ettiği yüzeyinden yağlanması gerekir. Böylece yağın çalışan / aşınan yüzeylere yayılmasını sağlamış oluruz. Yağlarken arka jant ile zincir arasına gazete, mukavva gibi koruyucu amaçlı bir şey koymak arka jant ve lastiği yağlanmaktan koruyacaktır.
Zincirin aşınmasını ne sıklıkta kontrol etmeli?
Zincire bakım yaptığımız her seferde aşınma durumuna da göz atmakta fayda vardır. Zincirde korozyon olup olmadığını, pimlerin üzerinde çalışan yüzüklerdeki aşınma derecesini her bakım sırasında kontrol etmemiz gerekmektedir.
Zincirin değişmesi gerektiğini nasıl anlarım?
Zincirin aşındığını ve değişmesi gerektiğini anlamak oldukça kolaydır. Zinciriniz orijinal uzunluğunun %1 oranında uzamışsa, motorunuzdaki zincir ayar vidası artık sonuna dayanmışsa, ya da zincir bir yerde geriyor bir yerde boşalıyorsa maalesef yeni zincir almak zamanı gelmiştir. Sert kullanım uzamayı çabuklaştırır. Eğer uzama çok kısa bir sürede ve aşırı oluyorsa arka amortisörü, arka maşa bilyelerini kontrol etmekte fayda vardır.
Dişlilerde aşınma nasıl olur?
Doğal olarak ön ve arka dişliler de aşınırlar. Gerçi zincir yağları dişlileri de aşınmaya karşı korur ama dişlinin de bir ömrü vardır. Aşınmış bir dişlide dişler ve dişlinin zincire temas ettiği noktalarda gözle görülür bir aşınma ve çalışma izi vardır.Bu aşınmadan ötürü dişli ile zincir arasında boşluk oluşur.Birbirlerine birebir oturmazlar. Bu durumda zincirin dişliden atması söz konusudur.
Eğer yeni bir zinciri aşınmış ve kullanılmış dişlilere takacak olursak, alenen parayı sokağa atmış oluruz.Çünkü bu durumda zincirin ömrü yarı yarıya azalacaktır. Kullanılmış bir dişlide ne de olsa bir aşınma söz konusudur, bu durumdaki bir dişli de takılan yeni zinciri çok çabuk aşındıracaktır.Eğer dişlinizin sadece bir yüzeyinde aşınma ya da zincirin iç yüzünün sadece bir tarafında aşınma olması zincir ve dişlinin doğrusal olarak düz olmadığını gösterir ki derhal düzeltilmelidir.Unutulmamalıdır ki her iki dişliyi de zincir gibi belli aralıklarla kontrol etmelisiniz ve yenilemeyi zincir dişli takım olarak yapmalısınız.
Dişli-zincirin düz hizada olduğu nasıl kontrol edilir?
Bunun en basit yolu motorun arkasından gözle kontrol etmektir.Motoru ana sehpaya / sehpaya alarak çalıştırdığımızda lastiğimiz yalpa yapıyorsa, ya da ayar vidalarımızı kontrol ettiğimizde biri diğerinden daha içeride ise aynı hizada değildir.Bunun derhal düzeltilmesi gerekir yoksa zincirimiz en kısa sürede aşınacaktır.
530-532 olarak belirtilen zincir ölçüsü neyi ifade eder?
Zincirin uzunluk ve genişliğini gösteren bir sayı daha doğrusu ölçü sistemidir. 5 sayısı 5/8 inç’i, yani bir pimin merkezinden diğer pimin merkezine olan mesafeyi ifade eder.30 ya da 32 sayısı ise zincirde kullanılan pimlerin sayısını ifade eder.Yani 530 zincir 532 zincirden daha dardır. Ama bu değer (30-32) ölçülebilir bir değer değil aynı elbise bedeni gibi bir ölçüdür.
630 o-ringli zinciri daha küçük ölçüde olan 530 bir zincirle değişebilir mi?
Evet ama her iki dişlinizi de bu ölçüye uygun olarak değiştirmeniz gerekecektir. Daha küçük ölçüde bir zincir takmak hafifliği, bu da güç kazanımını sağlar. Ama takacağınız zincirin stok yani üreticinin kullandığı zincirle aynı dayanıklılığı gösteren kalitede olmasına dikkat etmeniz gerekir. Yani 530 zincir takacaksanız şunu bilmelisiniz ki her 530 zincir aynı kalite ve özellikte olamaz.
Sert vites değiştirmeler zincir ve dişlilere zarar verir mi?
Normalde sürat değişimleri sırasında, her iki dişli zincirin alt ve üst noktalarında gerilme ve gevşemeye sebep olur. Zincirin aşırı oynaması bu efekti artırır. Yani düzgün ayarlanmış bir zincirde bu darbeler en az oranda yaşanır.Sert vites değiştirmeler, ani ve sert gaz vermeler zincir ve dişlilerde aşırı aşınmaya sebep olurlar. Bunlardan ne kadar kaçınırsak zincirin ömrünü o kadar uzatırız.
Zincirin uygun gerginlik ayarı nedir?
Bu ölçüyü genellikle kullanıcı kılavuzlarında ya da arka maşada bulabilirsiniz. Ve bu ölçü motordan motora değişmektedir. Ama ortalama ölçü olarak şu verilebilir: Motor boşta iken zincir durduğu noktadan yukarı veya aşağı 1.5 cm. civarında oynayacak gerginlikte olmalıdır. En iyi kıstas hareket halindeyken motora gaz verip bıraktığınızda ne kadar az vuruntu hissediyor ya da ne kadar “yumuşak” bir his uyanıyorsa zincir ayarınız o kadar iyi demektir. Unutmayın ki zincir sesi zincirin bol olduğuna en iyi işarettir.
Eksiz (sonsuz) ve kilitli zincir ne demektir?
İsminden de anlaşılacağı gibi (aşağı yukarı tüm motosikletlerde fabrikasyon takılı olan) bu zincirlerde başlangıç ve bitiş gibi ek yeri yoktur. Oysa kilitli zincirlerde takılan ve çıkarılabilen kilit görevi gören bakla ve ek yeri vardır. Sonsuz zincirlerde ek / bağlantı söz konusu olmadığı için daha güvenilirdirler. Spor amaçlı, zorlayıcı kullanımlar için sonsuz zincirleri seçmek yerinde olacaktır.Bu zincirlerin sökülüp takılabilmesi için arka maşanın sökülmesi gerekmektedir.
Kilitli zincir kullanırken şunlara dikkat etmekte fayda vardır. Bağlantıda kullanılan klipsin kapalı ucunun dönüş yönüne doğru olmasına dikkat edilmelidir. Böylece yerinden çıkma olasılığını azaltırsınız. Zinciri temizledikten sonra takılı olan klipsin üstüne biraz silikon sürmek yerinden çıkmasını zorlaştırıcı bir etkiye sebep olacaktır.
Perçinli zincir nedir?
Bu tip zincirler artık günümüzde en çok kullanılan çeşitlerdir.Çünkü bu zincirler kilitli zincir kadar kolay takılmakta ama sonsuz zincirler kadar da güvenilirdirler.Bu zincirlerin bağlantısı, özel bağlantı piminin yerine takıldıktan sonra kafasının ezilerek şişirilmesiyle yapılır.Böylece diğer pimlerden ayırt edilemez hale gelir. Ama takılırken olduğu gibi sökülürken de bu iş için özel olarak tasarlanmış aletlere ihtiyaç vardır.
Bazı motorlarda (özellikle eskilerde) zincir gergisi var, bazılarında yok, neden?
Eski motorların arka amortisör oynama mesafesi bugünkülere oranla daha fazla olduğu için yani daha çok esnedikleri için zincir gergisi kullanılmaktaydı. Ayrıca eski motorlarda çıkış dişlisi ile arka maşanın bağlantı noktası arasındaki mesafe bugünkülere oranla daha uzun olduğu için zincir esneme payı daha fazladır. Oysa günümüzde bu mesafe daha kısa olduğu için esneme de azdır ve zincir gergisi yoktur.
Zincir mi yoksa şaft mı daha iyidir?
Her ikisinin de avantajları ve dezavantajları vardır. Şaft daha az bakım gerektirir. Yağın içinde, tozdan kirden uzak çalışır. Şaft zincire göre daha güvenli, daha az bakım isteyen yumuşak bir sürüş sağlar. Gerçi zincir üreticileri yıllarca uğraşıp zincirleri de güvenilir hale getirdiler ama hala bakım ve dikkat istemekte. Ama şafta oranla ucuz olduğu da bir gerçek. Ayrıca zincirler şaft gibi arka süspansiyonun çalışmasını olumsuz etkilemezler ve ne de olsa güç kaybı şafta oranla çok daha azdır. Üstelik zincir şaft gibi motora ekstra bir ağırlık eklememektedir.
Kayış (beltdrive) nasıldır?
Çalışma prensibi zincirle aynıdır.Zincire oranla daha sessizdir ve bakım istemez. Çabuk hızlanmalarda kopma, aşırı ısınma ve deforme olma sorunlarından ötürü güçlü makinelerde kullanılmamaktadır.Bu nedenle akselerasyonu daha düşük olan cruiser / chopper tipindeki motosiklet türlerinde tercih edilmektedir.
Uzun Yol Rehberi
Eğer hayatınızda yaptığınız en uzun mesafe 500 km. ise, 800 kilometrelik bir yolculuğu aklınızdan bile geçirmeyin. Günlük kapasiteniz 500 km. de olsa 1500 km. de olsa yol uzadıkça sonraki günlerin performansı düşer. Unutmayın ki en tehlikeli zaman 3 ve 7. günler arasında kalan zamandır. En doğrusu bu zaman diliminde performansınızın %65’i kadar yol yapmayı planlamaktır. Aynı zamanda yola çıkmadan önce planladığınız zamanlamanın gerisinde kalma riskini düşünerek en az 1-2 alternatif rota fikriniz olmalı.
2. Yüksek hızları unutun.
Yüksek süratlerin ve uzun mesafe yolculuklarının ortak noktaları çok azdır. Ana yollardan uzak duran ve sakin kullanan bir sürücü otobanda hız rekoru kırmaya çalısan bir sürücüden daha fazla yol katedebilir, aynı zamanda manzaranın ve virajların tadını çıkarabilir. Bunu yanında süratin, benzinci aramak için harcanan daha fazla zaman anlamında sarfiyata, rüzgara karşı boğuştuğunuz için yorgunluğa ve belki de bir hız cezasına neden olacağını da unutmamak gerekir.
3. İlaçlarınızı ve kahve stoğunuzu evde bırakın..
En basit şekilde, ilaçlar ve diğer uyarıcılar işe yaramazlar. Eğer dikkatinizin devamını sağlamak için kahve, kola ya da başka bir uyarıcı ihtiyacı hissediyorsanız, o gün için sürüşü sona erdirmenin ciddi bir uyku çekmenin vakti gelmiştir.
4. Motorunuzu yolculuğa hazırlayın.
Lastikleriniz, zinciriniz, motor yağınız gibi elemanlar yola çıkmadan önce mümkün olan en iyi şartlarda bulunmalıdır. Aksi halde yolda başınıza gelecek bir sorun size oldukça fazla zamana ve hatta belki evinizde halledebileceğinizden daha pahalıya malolacaktır.
5.Yolculuktan hemen önce akseuar temin etmekten kaçının.
Yeni kaskınızın rahat olmadığını veya yeni yağmurluğunuzun su geçirdiğini öğrenmek için yolculuk çok iyi bir tercih değildir. Bunun gibi aksesuarlarınızı daha önceden deneyin ve yolculuk sırasında macera yaşamayın.
6. Yola çıktığınızda hazır olun. Yolda alışveriş ile vakit kaybetmeyin..
Mutlaka bir check list yapın ve yola çıkmadan önce kontrol edin. Yoksa çok değerli sürüş veya dinlenme zamanınızdan çalmak durumunda kalırsınız
7. Yaşamak istiyorsanız, kamyonlardan uzak durun.
Kamyonlar uzun ve büyük araçlardır. Direksiyonlarındaki ufak oynamalar ile arka kasasının oldukça büyük hareketler yapmasına neden olur. Kamyon şöförleri arkalarında kendilerini takip edenlerden rahatsız olurlar. Bu rahatsızlık dikkatlerinin dağılmasına ve size çarpmalarına yol açabilir. Ayrıca ağır yük taşıdıkları için lastik patlatmaları, kasasından bazı şeylerin dökülmesi veya fırlaması çok olağandır. Yakınınızda patlayan bir lastik veya dökülen bir şey ölümünüze yol açabilir. Ayrıca kamyonun arkasında seyrederseniz, önünüzü göremeyeceğiniz için kamyonun ani bir fren yaptığını ancak arkadan ona çarptığınızda anlarsınız.
8. Hiçbir zaman durabileceğinizden daha hızlı gitmeyin.
Ağır bir sis içinde şehirlerarası bir yolda seyahet ettiğinizi düşünün. Aniden sol şeritte duran bir araba görüyorsunuz. Çarpmadan önce durabilirmisiniz? Benzer bir örnek açık hava için de geçerlidir. Viraja sadece 20 km. daha hızlı girerek ilersini görememe ve 6 ay hastanede yatma riskini alırmıydınız? Bu şekilde düşünerek ertesi gün yaşıyor olmanızı sağlayabilirsiniz.
9. Daha hızlı gitmek için durmayı öğrenin.
Kendinizin yolda hangi hız aralığında motor kullandığını bilmelisiniz. Eğer süratiniz bu ortalamanın altına düşüyorsa mola vermenin vakti gelmiştir. Belki biraz uyuyabilir veya kısa bir yürüyüş yaparak bacaklarınızı ve kaslarınızı yumuşatabilir ve beyninize oksijen pompalayabilirsiniz.
10. Ne zaman durmanız gerektiğini bilin!
Bir saniye için bile gözünüzün kapandığını hissederseniz hemen en yakın yere çekin ve dinlenin. Eğer bir türlü istediğiniz sürata ulaşamıyor veya devamlı olarak hız kaybediyorsanız uykunuz gelmiş demektir. Aynı şekilde sinyalleri açık unutmak veya benzincide durup durmamak konusundaki kararsizliklar hep yorgunluk belirtileridir.
11. Doğru bir psikolojik durumda olun.
Yağmur, sıcak, soğuk gibi özellikle yolda olmaktan hoşlanmadığınız durumlarla karşılaşırsanız yola çıkmayın. Çünkü bu durumda negatif elektrikle başlayacağınız yolculukta yola konsantre olmak yerine hep içinde bulunduğunuz duruma kanalize olacaksınız. Bu yolculuk için tehlikeli bir durum yaratabilir.
12. Akıllıca toplanın ve gerekli kişisel eşyaları el altında bulundurun.
Güneş gözlüğü, kremler, lens suyu, fener, lastik basıncını ölçtüğünüz aleti, haritanızı ve diğer gerekli malzemeyi el altında bulundurun. Bunlara ihtiyaç duyduğunuz anda ulaşamazsanız, kullanamazsınız. Haritasızlık nedeniyle yolunuzu kaybederseniz değerli zamanınız kaybolur, veya güneş altında yanmış bir kafaya asla kask takamazsınız. Ruhsat, sigorta gibi gerekli evraklarınızı ise güvenli ve sudan korunaklı bir şekilde tutmalısınız
13. Benzin ve yemek molalarını ayırın.
Benzin aldıktan sonra (kendi başına küçük bir mola) soyunup yolun karşısındaki lokantada yemek yemek ile 50 km ilerdeki lokantada yemek arasında zamansal bir farklılık olmayacaktır. Sonuç olarak elde edeceğiniz 1 tanesinin zamanı karşılığı 2 mola.
14. Benzine, ihtiyaç duymadan alın.
Benzin alma şansınız varsa kullanın. Daha sonra benzininiz çok azalırsa aramak için kaybedeceğiniz zaman daha fazla olacaktır.
15. Yağmurlukarınızı, yağmur yağmadan giyin.
Eğer yarım depodan daha az benzininiz varsa niye hem benzin almak hem de yağmurluklarınızı giymek için durmuyorsunuz. Bu hem çabuk hem de guvenli bir yoldur. Yağmur yağarken yol kenarında giyinmeye çalışırsanız yarım metre ötenizden süratle geçen ve yerden kalkan su yüzünden sizi görmesi engellenecek olan arabalarla mücadeleederek büyük bir risk alırsınız.
16. Lastik tamir seti taşıyın ve nasıl kullanacağınızı bilin.
Mutlaka bir lastik tamir kiti taşıyın ve nasıl kullanılacağını bilin. Eğer bu konuda daha önceden pratik yapmazsanız yolda başınız derde girerse hem çok zaman kaybedebilir hem de bu uğraşınız sonuçsuz kalabilir.
17. Takım çantanızı genişletin.
Birçok motorsikletin takım çantası yetersizdir. Bu takımları bir rehber gibi kullanarak kaliteli malzemelerle genişletin ve bir de dijital bir voltmetre edinin.
18. En az 2 litre su taşıyın.
Su stoğunuz 2 şekilde bulunmalıdır. 1. El altında içme suyu olarak, ve 2 acil durumlar için. Kendinize bir iyilik yapın ve acil durumlar için ayırdığınız suyu hemen ulaşamayacağınız bir yerde saklayın. Böylece gerçekten ihtiyaç duyduğunuzda orda olur.
19. Sıkıntıdan kurtulmayı öğrenin.
Sıkıcı yollarda bir walkman çok işe yarayabilir. Depo üstü çantada yolda atıştırmak üzere tatlı şeyler taşımak hep çalışan bir yoldur. Ayrıca ekşi bir limon suyu damlası bir anda şok etkisi yapacak ve sizi biraz daha idare edecektir.
20. Bir çekici servisine dahil olun.
Sigortanızın bir arıza durumunda sizi ve motorunuzu bulunduğunuz yerden kurtaracak fasiliteleri olmasına dikkat edin. Bu olmazsa mutlaka bu tip servisler veren kuluplere üye olun.
21. Sağlıklı yiyecekler yiyin.
Fast Food ve uzun yol yolculukları kötü bir kombinasyondur. Sabahları yulaf gibi tahıl tarzı yiyecekler yada tostla birlikte 1 yumurta iyi bir seçimdir. Tereyağından uzak durun. Öğle yemeği hafif ama sağlıklı bir şekilde yapılabilir. Akşam yemeği ise mutlaka salata ve makarna gibi karbonhidratlı bir yiyeceği kapsamalıdır. Unutmayın; “Doğrusunu yiyemiyorsanız hiç olmazsa hafif yiyin.”
22. Günün doğru zamanlarında yemek yiyin.
Standart iş temponuzun psikolojisinden kurtulmak için haftasonu erken, haftaiçi geç kahvaltı ediniz. Akşam yemeklerinin geç sayılmayacak saatlerde yenmesi gerekmektedir. Uzun bir yolculuk gününün sonunda geç yenilen bir akşam yemeği beraberinde rehaveti getirecektir. Bu da hemen uyku dolayısıyla ertesi sabah zinde olmayan bir vucüt anlamına gelir. Öğle yemekleri için kalabalık olmayan yerler seçilmelidir. Bu çok değerli zamanınıza mal olabilir. Eğer başka şansınız yoksa akıllıca davranarak ve önce siparişinizi vererek gerekli telefonları etme, motoru kontrol gibi rutin işlerinizi bu bekleme süresinde halledebilirsiniz.
23. Şehir sınırlarını geçerken dikkatli olun.
Genellikle yollar belediyelerin sorumlulukarındadır. Yani her 50 km.’de bir farklı bir belediyenin sınırına girebilirsiniz. Bu da değişik mühendisler ve farklı metodlarla inşa edilmiş yollar demektir. Bu sınırları geçtiğinizde dikkatli olun. Asfalt kalitesi, yol işaretleri, trafik işaretleri gibi şeyler değişmis olabilir. Bu sizin sürüş stilinizi etkileyecektir.
24. Bir elektrikli battaniye kullanın.
Üşümek için sıcak bir günün ardından güneşin batması veya yağmurlu bir havada sürüş yeterlidir. Böyle durumlarda elektrikli battaniye hayat kurtarabilir.
25. Bir cep telefonu taşıyın.
Bir cep telefonu ve çekici servisi veren bir sigorta yolda çok işinize yarayabilir.
26. Ağrı ve acılar için asprin taşıyın.
Asprin sizin vücut ısınızı düşürür. Ağrılarınızdan dolayı asprin alıyorsanız, vucudunuzu soğutacağını lütfen bilin. Ayrıca asprin pıhtılaşmayı önleyen bir maddedir. Kanayan açık bir yaranız varsa asprinden uzak durun.
27. Yanınızda vitamin bulundurun.
Normalde her gün one – a – day tarzı bir vitamin almak önerilebilir. Ancak yaz ve kış sürüşlerinde durumlar çok farklıdır. Doktorunuzun tavsiyelerine uyunuz. Uzun mesafe sürüşlerinde krampları engelleyecek tarzda olan vitaminlere bakın.
Yağ Terimleri Sözlüğü
Akma noktası:
Belli koşullar altında bir yağın akabileceği en düşük sıcaklık. Yağın çalışabileceği en düşük sıcaklıklar hakkında bir fikir verir.
Anti-aşınma katıkları:
Motorun ilk çalışma anında ve metal-metale sürtünmenin kaçınılmaz olduğu bazı durumlarda devreye girerek , makine elemanlarının aşınmasını engeller.
Anti-köpük :
Motor yağının içine yanma ürünü olan su , zaman içinde karıştığında içindeki deterjan nedeni ile köpürmesini engeller.
API (Amerikan Petrol Enstitüsü )Servis Sınıflandırması:
Bir motor yağının performansını belirleyen servis sınıflandırmasıdır. API tarafından belirlenen değişik tipteki motorlarda yağlar denenir . Parça aşınmaları ve benzeri kriterler göz önüne alınarak , yağlar sınıflandırılır .2000 yılı itibarı ile dizel motorlarda CH-4 benzinli motorlarda ise SJ servis sınıfları en üst sınıflardır.
Aromatikler ( aromatik hidrokarbonlar ) :
Yüksek yoğunluklu ve iyi çözünürlük özelliğine sahip hidrokarbon grubu .”Aromatik” olarak adlandırılırlar .Çünkü pek çoğunun tatlı ve aromatik bir kokusu bulunmaktadır .Tipik örnekleri ; benzen ,toluen , xylendir .
Asit değeri( Sayısı ) :
Bir petrol ürününü nötralize etmek için gerekli KOH miktarı . Ayrıca nötralizasyon değeri olarak da belirtilir. Birimi “mg.KOH/g.oil” şeklindedir.
Aşırı basınç (EP) yağları :
EP yağları ve gresleri , yüksek sıcaklık ve basınç etkileri altında , metal yüzeyler üzerinde , koruyucu bir film oluşturan katıklar ( genellikle sülfür , fosfor ya da klor bazlı ) içerirler. Bu sayede de yüksek basınç altında normal hidrodinamik filmin yırtılması ile metal metale temas etmemiş olur .
Base stock ( baz yağ ) :
Yağların ve diğer ürünlerin üretiminde kullanılan rafine edilmiş petrol yağı . Baz yağ tek başına kullanıldığı gibi diğer baz ve / veya katıklarla da harmanlanabilir.
Çok dereceli :
Yağın sıcaklık ve viskozite özelliklerini tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Bu sınıfa ait yağların düşük ve yüksek sıcaklıklardaki viskoziteleri , iki faklı SAE numarasının limitlerine denk düşmektedir.
Dağıtıcı katıklar :
Deterjan katıklarının yıkayarak çözdüğü tüm kir , katı ve aşınan metal taneciklerini yağ içinde yüzer vaziyette tutarak ; motor iç yüzeylerine , yağ kanallarına , subap gaydlarına , segman yuvalarına yapışmalarını , kartere çökmelerini , birbirleri ile birleşerek büyük parçalar oluşturmalarını engeller, filtreye kadar taşırlar.
Damlama noktası :
Belirlenen test metodu ile bir gresin damlayabilecek kadar akıcı olduğu en düşük sıcaklık.
Deterjanlık :
Yağın ekipmanın çalışan yüzeylerini temiz tutma yeteneği . Bu görevi çözünmeyen maddeleri , askıda tutup birikimlerini önlemek sureti ile gerçekleştirirler.
Deterjan katığı :
Yüksek sıcaklık altında çalışan yağlarda oluşabilen depozitlerin birikmesini engelleyen ve makine elemanlarında biriken depozitleri çözen katık .
Donma noktası düşürücü :
Çok soğuk havalarda ilk çalışma anında , motor yağının akıcılığını muhafaza etmesini sağlayan katıktır.
Emülsiyon :
Birbiri ile hiç karışmayan ya da karışabilen iki sıvının oluşturduğu karışım . Pek çok emülsiyonda malzemelerden bir tanesi yağ diğeri ise su veya su bazlı çözeltilerdir.
Gres :
Bir akışkan yağlayıcı ile kalınlaştırıcının karışımından meydana gelen , kıvamı katıdan yarı akışkana kadar değişen bir madde .Yağ ve gres ile yapılan yağlamanın amacı aynıdır .Bu amaç da hareket halindeki yüzeyler arasındaki sürtünme ve aşınmayı minimum seviyeye indirmektir .
IP :
Petrol Enstitüsü ( Institute of Petroleum )
ISO :
Uluslar arası Standartlar Organizasyonu .
Katık :
Madeni yağların üretiminde yaklaşık yüzde 10-15 oranında kullanılan , yağa temizleyici , pas önleyici , renk verici , koruyucu , kalınlaştırıcı , viskozite endeksi , geliştirici , aşınma önleyici , oksidasyona karşı koruyucu , akma noktası düşürücü , köpük oluşumu önleyici özellikler kazandırmak amacı ile ilavesi gereken maddeler katık olarak tanımlanıyor .
Kaydırıcı katıklar :
Yağın kaydırıcı özelliğini arttırmak için geliştirilen bu katıklarla , sürtünmeden doğan güç kayıpları azaltılamaya yani motorun verimi arttırılmaya çalışılıyor.
Korozyon :
Metalin çevrelerindeki kimyasal ya da elektro kimyasal reaksiyonlardan etkilenerek bozulması .
Korozyon önleyici :
Yanma ürünleri ya da yağın bozulması ile oluşan maddelerden meydana gelen korozyona karşı koruma sağlayan madde .
Köpük önleyici :
Yağlara çok az miktarda katılan ve yağın hava ile teması sonucu oluşan köpüklenmeyi önleyen maddedir .
Kül miktarı :
Belirlenmiş şartlar altında yağın sülfürik asit ile reaksiyonu sonucu geriye kalan katı atık . Bir yağdaki metal bazlı organik kimyasalların miktarının bir ölçüsü olarak kullanılır .
Lak :
İçten yanmalı motorların piston ve silindirlerinde oluşan “yağda çözünmeyen “ tortular . Yüksek sıcaklıklara maruz kalan yağ ve yakıtların oksidasyonu ile açığa çıkarlar .Cilaya benzerler ancak daha serttirler .
Madeni ( mineral ) yağ :
Mineral kaynaklardan özellikle de petrolden elde edilen yağ .
Mobilden di sülfür ( katı yağlayıcı ) :
Kimyasal yapısının özeliğine bağlı olarak , çok yüksek sıcaklıklarda dahi yağlama yapabilen bir kimyasal bileşimdir .
Multigrade ( dört mevsim ) yağ :
Sadece bir numarası olan (30 numara , 40 numara gibi ) yağa oranla daha geniş bir sıcaklık aralığı içinde hizmet verebilen motor yada dişli yağı . Nultigrade yağların biri düşük , diğeri yüksek sıcaklıklardaki sınıflandırmalarını belirten iki ayrı numarası vardır . ( 20W-50 , 15W-40 gibi ) .
Oksidasyon :
Oksijenin bir madde ile (örneğin yağ) , birleşerek başka bir madde ( mesela lak ) oluşturması . Bu prosesin sonucunda , oksidasyon ürünleri oluşur ve genellikle de ısı koşulları altında gerçekleşir .
Oksidasyon önleyici katıklar :
Yağ , sıcakta hava ile çarpıldığında havadaki oksijen tarafından okside ediliyor . Katıklar bu işlemi yavaşlatarak yağın ömrünü uzatıyor ve metal yüzeylerini de kaplamak suretiyle oksidasyona karşı koruyorlar .
Oktan numarası :
Benzinin , motor yüksek hızlara çıktığı zaman vuruntu yapmama özelliğini belirten bir nümerik değer . Bir yakıtın oktan numarası , onun hidrokarbon kompozisyonuna bağlıdır . İlave katıklarla , oktan sayısı artırılabilirler .
Parlama noktası :
Tanımlanmış bir test aparatında , yanıcı bir ürünün hava ile karıştığı anda parlayabilen bir karışım meydana getirdiği en düşük sıcaklık noktası . Açık ve kapalı diye adlandıran iki ayrı yöntemle ölçülür .Petrol ürünlerinin uçuculuğu hakkında fikir verir .
SAE :
Yağ ambalajlarında rastladığımız SAE , değişik hava sıcaklıklarında yağları alışkanlıklarına göre sınıflandırmak amacıyla Otomotiv Mühendisleri Birliği ( society of Automotiv engineers) tarafından geliştirilmiş bir kısaltmadır . kalınlıklar SAE 0W ‘ dan SAE 60’ a kadar uzanır.
SAE 0W , 5W , 10W , 15W , 20W , 25W ; Soğuk havalardaki maksimum izin verilen viskozite ile sınıflandırılır .
SAE 20 , 30 , 40 , 50 , 60 ; Motor çalışma sıcaklığı olan 100 0C ‘deki viskozite ölçümlerine göre sınıflandırılır .
Sentetik yağ :
Sentezleme yolu ile elde edilen yağ . Bu yağların pek çoğu yüksek sıcaklıkta denge ve düşük sıcaklıkta akıcılık açısından sınırsız avantajlara sahiptir.Ancak madeni yağlara göre çok daha maliyetlidir.
Soğuk çamur :
Motorun uzun zaman düşük sıcaklık koşullarına maruz kalması sonucu , yağın içinde biriken ve yağ tarafından çözülmeyen maddelerdir .
Tek dereceli :
Yağların viskozitelerinin tek SAE numarasına ait limitler arasına düştüğü zaman , yağı tanımlamak için kullanılan bir terimdir .
Toplam baz numarası ( TBN ) :
1 gr’ lık numunede mevcut olan tüm temel bileşenlerin nötralizasyonu için gerekli olan asit miktarının , mili gram cinsinden eşdeğer sayı birimi ile ifadesi .
Viskoz :
Viskozite özelliği . Sıklıkla yüksek viskoziteli olma durumunu ifade eder .
Viskozite :
Yağın akıcılığa karşı gösterdiği dirence viskozite adı veriliyor . Amaç , yağın soğukta yeterli şekilde akıcı , sıcakta ise daha kalın olmasını sağlamak .
Viskozite indeksi :
Bir sıvının viskozitesinin sıcaklık ile değişimini ölçmekte kullanılan bir ölçek .
Yağ :
Sürtünmeyi azaltmak amacıyla sürtünmekte olan yüzeylerin arasına tatbik edilen herhangi bir madde .
Yük taşıma kapasitesi :
Bir yağ filminin yüksek basınç , yüksek sıcaklık ve yüksek hız altında yırtılmaya karşı gösterdiği direnç .
Yüksek basınç katığı :
Çok yüksek basınç altında çalışan dişli ve yataklarda kayan iki yüzeyin çok yakın teması halinde metal yüzeyi ile kimyasal reaksiyona girerek koruyucu bir film oluşturan katık .
MOTOR YAĞI PÜF NOKTALARI
Araçtaki yağ değişimi kaç km ’de bir yapılmalıdır ?
Yağ değişim ve servis süreleri , aracın kullanıldığı ülke ve koşulları göz önüne alınarak , üretici tarafından belirlenir . Kullanılıcılar araçlarında yine üreticilerin mineral veya sentetik oluşuna göre , yağ kullanımından bağımsız olarak belirlenmiş oldukları yağ değişim ve servis sürelerine uymak zorundadırlar .
Yağ değişimi geciken araçlarda yaşanabilecek sorunlar...
Değişimi geciken bir motor yağının , kendi iç özelliklerinde de bozulma meydana gelebilir . Bunun sonucunda aşağıdaki sorunlar ortaya çıkabilir .
Daha fazla aşınma .
Yakıt tüketiminde artış
Yağ tüketiminde artış .
Motorun performansında düşüş .
Motorda hararet .
Motor parçalarının kuru kuru çalışması .
Aracın servis/bakım maliyetinin artması .
Mevcut ise turbo yataklarının aşınması .
Katalitik konvertörün daha çabuk ömrünü tüketmesi .
Yağların araçlar için önemi
Düşük sıcaklıklarda hızlı akış ilk çalışma kolaylığı sağlar .
Yüksek sıcaklıklarda az yağ kaybı sağlar .
Modern katık düzenlemesiyle motoru temizler .
Oksidasyonu ve korozyonu engeller .
Düşük kül oranları sayesinde motorda daha az tortu ve depozit bırakır .
Yakıt tasarrufu sağlar .
Emisyonları düşürerek , katalitik konvertörün ömrünü uzatır .
Motorun ömrünü uzatır .
Subap sistemlerinin sorunsuz çalışmalarını sağlar .
Yağ filtresinin görevi ve değişme periyodu
Yağ filtreleri , motor üreticisi firmaların , motor dizaynlarını yaparken çeşitli hesaplamalar sonucunda , yağın temizlenip kendi bünyesinde tuttuğu depozit ve kurumları bıraktığı önemli bir elemandır . Araç üreticisinin tavsiye ettiği filtreleri kullanmak ve her yağ değişiminde filtreyi de değiştirmek gerekir .
Yağ seçimi neye göre yapılmalıdır ?
Yağ seçimi belli kriterlere göre yapılır . Bu kriterler şöyle sıralanır :
Araç kullanma kılavuzu yağ tavsiyesi bölümünde yer alan viskozite ve performans sınıflandırma değerleri göz önüne alınır .
Araç üretici ve ithalatçısı firmaların ( OEM ) istediği özellikleri karşılayan veya onayı alınmış yağlar seçilir .
Motor tipi ve teknolojisine göre seçilir
İklim koşullarına göre ( çok soğuk iklimlerde , sentetik yağların seçilmesi gibi ) seçilir .
Yakıt cinsi ve kalitesine göre seçilir .
Performans veya yakıt tasarrufu ihtiyacına göre belirlenir ( sentetik yağlar , mineral yağlara göre daha fazla performans veya yakıt tasarrufu sağlar ) .
API ” S ” kategorisi ( Servis istasyonu yağları)
SA :İlk çıkan kalite sınıfı , katıksız motor yağ ı.
SB :1930’ların teknolojisi , oksitlenme ve aşınmaya dayanıklı .
SC :1964-1967 motorlarında , düşük sıcaklık sağlayarak paslanmayı ve yağ çamurunu önler .
SD :1968-1971 otomobil motorlarında SC kategorisi geliştirilip yenilikler yapılır .
SE :1972-1979 otomobil motorlarında oksidasyon , düşük / yüksek sıcaklıklara , pas ve korozyona karşı daha fazla korunma sağlar .
SF :1980-1988otomobillerindeki benzinli motorlarda API SE ile karşılaştırıldığında , aşınma ve oksidasyona karşı korunma daha iyidir .
SG :1989 benzinli otomobil motorlarında , API SF ile karşılaştırıldığında tortu kontrolü , aşınmazlık , yağ çamurunu önleme ve oksidasyonu önleme özellikleri geliştirilmiştir .
SH :1994 model . Baz yağı daha da geliştirilmiştir .
SJ : En son kullanılan motor yağı sınıfıdır .
Dehidrasyon - Frozbit (Frostbite)
Doğada yürüyüş yaparken, motosiklet ile uzun yol yaparken su içmenin önemi büyüktür. Şehirde günde 1.5-2 lt. olan su kaybı saydığımız aktivite ve benzer aktivitelerde 4-4.5 lt. ’ ye kadar çıkabilir (terleme,soluma ve idrar).Bu su yerine konamadığı zaman Dehidrasyon meydana gelir:
· Kan su miktarı azaldığından koyulaşır ve kalp bu koyu kanı pompalamak için ekstra efor sarf eder. Ciddi performans düşüklüğü vardır.
· Çiş çok az sıklıkta ve koyu sarıdır.
· Kandaki zararlı maddeler atılamamaktadır.
· Suyu azalan deri hücreleri güneşten ve rüzgardan daha kolay etkilenmektedir.
· Kan kılcal damarlara daha zor gitmektedir.(Frozbit tehlikesi)
· Su ile birlikte giden mineraller vücut içi reaksiyonları geciktirir.
· Depresyon , vücut koordinasyonunda bozukluklar, şuur bulanıklığı dış belirtileridir.
· Doğada irtifa arttıkça havanın nemi azalır.Akciğer soluduğumuz havayı kullanabilmek için nemlendirir.Fakat nefes verdiğimizde bu su kaybedilir.Bu olgu dağda sıvı kaybını ciddi boyutlara ulaştırmaktadır.Üstelik susamama hissi de buna eklenmektedir.Kişi suya ihtiyacı olmadığını zannetmektedir.
· Motosiklet ile uzun seyahatler de, rüzgar, vücutta nem kaybına sebep olur. İrtifa durumunda görülen nem kaybı ve etkileri bu gibi durumlarda da aynı etkilere sebep olur.
Korunmak için;
Dehidrasyondan korunmak için bol sıvı içiniz.İçtiğiniz sıvı ne çok sıcak ne de çok soğuk olmalı.(Ort. 50°C) Yola çıkmadan önce en az bir lt sıcak sıvı içmiş olun. Dehidrasyona uğramış bir insana sık ama azar azar sıvı içirin.Sıvı mineral yönünden zengin olmalıdır.(Çok sıcak olmamalı ,çorba olabilir).Dışarı verdiğimiz suyla kaybettiğimiz mineralleri yerine koymalıyız.Bana bir şey olmaz demeyin.
FROZBİT (FROSTBITE):
Lokal donma , soğuk ısırığı veya don ısırığı diye adlandırılabilir.Vücudun ısı kaybettiği bir organdan kanı çekerek daha hayati olan iç organlara göndermesiyle meydana gelir.Soğuk, yetersiz giyinme, dehidrasyon, rüzgar, yüksek irtifa, nem genel tetiklerdir.En çok burun, kulak, yüz ve ellerde görülür.Doku sıcaklığı 0 °C ‘nin altındadır. Öncelikle soğuğa maruz kalan uzva vücut aşırı kan gönderir.Fakat bundan dolayı vücut ısısı düşmeye başlayınca sinirler buradaki damarları bloke eder ( kan dolaşımı bölgeden çekilir buna frostnip denir ).Eğer uzuv daha da soğuğa maruz kalırsa sinirler işlevini yitirerek damarları serbest bırakır ve kan tekrar uzva gelir.Artık kan da donmaya başlar ve akıcılığı düşer.Dokular da donmaya başlamıştır.Bu olaylar ağır ağır gelişir.Frozbitin getirdiği iki büyük sorun donan hücrelerin ölmesi ve kılcal damarların ölüp dokulara kan ulaştıramamasıdır. Genel olarak üç aşamadan oluşur:
· Frostnip: Bölgenin çok üşümesi sonucunda sinirlerin kan dolaşımını bölgeden çekmesi. Yüzey soğuk ve cansız görünür,beyazdır, acı vermektedir.Dokular zarar görmemiştir.
· Yüzeysel Frozbit: Bölgedeki sinirlerin donması. Renk kızarıktır, soğuktur fakat yumuşaktır.His kaybolmuştur. İçi kansız veya daha ileri aşamalarda kanlı su kabarcıkları oluşabilir.
· Derin Frozbit:Son aşama olarak bölgedeki dokuların donup, kangren olmasıdır. Deri oldukça sert , parlak , hissiz ve hareket ettirilmesi olanaksızdır. Mora doğru bir renk almaya başlamıştır.Frostnip belirtileri görüldükten sonra 1 saat içinde gelişmiştir. Tüm frozbit vakalarında bölge tekrar ısıtıldığında büyük acı verir.
NASIL ÖNLENİR ? :
Doğada, motosiklet kullanırken, gerekli kurallara uyulduğu sürece her risk sıfıra indirilebilir.
· Beslenme, giyim, sıvı alımına önem verilmelidir.
· Alkol ve sigara kullanılmamalıdır.(hipotermi için de geçerli!)
· Etkinliğe yağlı yüz ve sadece gözleri açıkta bırakan balaklava giyerek çıkılmalıdır. Yağ çok iyi bir yalıtkandır. Balaklava ise, yüzünüzü soğuk, rüzgar ve güneş etkisinden koruyacaktır.
· Eğer herhangi bir uzvumuz çok üşüyorsa onu hareket ettirmeli, kuru giysilerle yalıtmalıyız. O dokuyu hafifçe ısırın acı varsa sorun şimdilik yok demektir. Ama o bölgenin üstüne bir şeyler giymelisiniz, ıslaksa kurutmalısınız.Çünkü bu durum önlenmediğinde daha ileriki ciddi aşamalara geçebilir.
· Metallere, kara çıplak el deydirmemeliyiz. Etkinliğe başlamadan önce yüzük, küpe vs. çıkartınız. Öz ısıları çok düşük olan metaller kolay ısınıp kolay soğurlar. Bu yüzden çevrelerine göre hep soğukturlar. Çok soğuk havalarda metallere çıplak ten ile dokunulduğunda o bölge ani olarak donar ve metale yapışır. Bölgeyi metalden ayırmak deriyi zedeler ve acı verir. Bunun dışında kaza durumunda da bu tip aksesuarların, şişen parmaktan çıkarılması zordur. Kulağa takılan küpenin kulak memesini yırtma ihtimali vardır. Boynumuzda olan kolyenin, boğazımıza zarar verebileceğini düşünmeliyiz.
İLKYARDIM:
Öncelikle hipotermia vakası varsa onu tedavi edin. Frosnip aşamasındayken donmakta olan bölgeyi ten temasıyla, koltukaltı, ağza (ıslatmadan) sokarak veya eller arasına alarak ısıtmalıyız. Her zaman derin frozbit varmış gibi davranın. Normal bir parmağın içine sokulduğunda yanmayacağı (30°C- 35°C ) sıcak sıvı hazırlayın ve yarım saat uzvu içine yerleştirin. DONAN BÖLGEYİ ASLA OĞUŞTURMAYIN. Bu zaten donuk olan dokuları parçalayarak zedeler ve daha fazla hasara neden olur. DONAN BÖLGEYİ ASLA DİREKT ISI KAYNAKLARINA TUTMAYIN. Dokuyu yakmaktan başka hiç birşey yapmazsınız. Kabarcıkları patlatmayın , bunlar iyiye işarettir. Kabarcıkları patlattıktan sonra enfeksiyon kapma riskini göz önünde bulundurun. Eğer kabarcıklar kanlı ise asla doğa ortamında patlatılmamalıdır. Frozbite uğramış ve kurtarılmış bölgede kan dolaşımı azalır.Yeniden donması çok kolaydır. Çözülmüş bir dokuyu yeniden dondurmak çok daha kalıcı hasarlara yol açar. O halde uzvun tekrar donma ihtimali varsa çözülmemelidir. Hasta hemen doktora götürülmelidir. Frozbit olan bölgeler her gün temizlenip Aloe vera sürülür. Parmaklar, birbirine yapışmaması için steril gazlı bezle ayrılır. Sonra da yara steril gazlı bezle örtülür.
Hipotermia
Ortalama 37 santigrat derece olan vücut ısısındaki düşmeler sonucu hipotermia oluşur. Vücut ısı üretimi ile ısı kaybı arasındaki dengesizlik sonucu hipotermia nın ortaya çıkmasına sebeptir. Vücut ısısı 35 derecenin altına düşen kişi “Hipotermia ye girmiş” demektir. Bunun en büyük sebebi ise soğuğa maruz kalmaktır. Aşırı giyinmek ve sonucunda terlemek de buna etkendir, az giyinmekte. Vücut ısısının %70 i baş ve boyundan, %10 u ise bileklerden kaybedilir. Bu Bunun sebebi ise bu bölgelerde derinin ince olması ve ana damarların deriye çok yakın olmasından kaynaklanmaktadır. Bu yüzden bu bölgelerin çok iyi korunması lazımdır.
Hipotermia yı hafif ve ciddi olmak üzere ikiye ayırabiliriz. Vücut ısısının 32 santigrad dereceye kadar düşmesi “Hafif Hipotermi” şeklinde adlandırılabilir.
· 37 – 35 santigrad derecede, üşüme hissi, titreme, deride hissizlik başlar. Kasların verimi düşer. Kişi kendi kendine söylenir. Sık sık idrara çıkılır. Bunun sebebi böbreklere fazlaca kan gitmesi ve böbrekleri çalıştırmasıdır.
· 35 – 34 santigrad derecede, güçsüzlük hissi vardır. Kişi yavaş yürümeye başlar. Koordinasyon eksikliği belirgin olarak gözlenir. Akıl karışır, saçmalamalar, kayıtsızlık başlar.
· 34 – 32 santigrad derecede, koordinasyonu iyice azalır. Tek başına yürüyemez. Ayakta durmakta zorluk çeker.Sürekli tökezler, düşer. Ellerini kullanmakta zorlanır.Düşünme ve konuşma yavaşlar, hafıza kaybı başlar. Hastanın üşüyen elleri, ayakları acır. Yine de bir şeylerin ters gittiğini reddeder.
“Ciddi Hipotermia”
Vücut ısısının 32 santigrad derece ile 28 santigrad derece ve altına düşmesi halinde ciddi hipotermia den söz edebiliriz.
· 32 – 30 santigrad derecede, titreme iyice azalır ve hatta durur. Artık yürümek, ayakta durmak mümkün değildir. Kişi, soğuğa karşı korunmaya ihtiyaç duymaz.
· 30 – 28 santigrad derecede, kaslar sertleşmeye başlar, yarı bilinçlidir. Kalp atışları ve solunum belirsizleşir, gözbebekleri ise genişler.
· Vücut ısısı 28 santigrad derecenin altına düşerse, bilinç tamamen kapanır. 20 santigrad dereceye kadar düşerse de kalp durur ve ölüm gerçekleşir.
Fizyolojik açıdan bakılacak olduğunda, eğer vücuttan genel bir ısı kaybı meydana geliyorsa vücut yüzeyindeki sinirler yüzeydeki damarları bloke ederek kanı hayati olan iç organlara çeker.Genel olarak ısı -10 derecenin altına düştüğünde soğuktan dolayı bu sefer sinirler işlevini yitirir ve yüzeye giden kana izin verirler.Bu aşamada kişi kendini ısınmış zanneder ve titreme kaybolur.Yüzeye gelen kan kılcal damarlar yoluyla havayla daha fazla temas edeceğinden aslında ısı kaybı daha fazla artmaktadır.Yüzeyde soğuyan kan iç organlara döndüğünde onların da ısısını çalar bu döngü bir yerde engellenmezse kişi komaya girip ölünceye kadar devam eder. Hipotermia gelişimi sırasında kalp önce hızlı atar fakat zamanla yavaşlar.Zamanla kalp vücuda yeteri kadar kan pompalayamamaya başlar.Böbrekler ise idrar oranını arttırır.Sebepleri böbreğe daha fazla kan gelmesi veya doğrudan soğuğa maruz kalmasıdır. Merkezi sinir sistemi de etkilenir.Yürürken tökezleme,düzgün konuşamama gibi örnekleri vardır.
HIPOTERMIA’YE GİREN BİRİNE NASIL YARDIM ETMELİSİNİZ?
· İlk olarak ek giysiler giydirin. Üzerini örtün.
· Islak giysilerini çıkartıp vücudu kurutun.
· Uzuvları donma açısından araştırın.
· Bilinci yerindeyse bol bol sıvı içirin. Sıvı ne çok sıcak ne de çok soğuk olmalı. Sık ve azar azar kalorisi yüksek yemek verin.
· Ağır durumda değilse, hareket ettirilerek vücut ısısının artırılması sağlanmalıdır.
· Mümkünse çadıra ve daha önceden ısıtılmış uyku tulumuna koyun. Normal vücut sıcaklığına sahip bir kişi aynı tuluma girerek ısı transferi sağlayabilir.
· Tüm vucudun aynı anda ısıtılması, kanın daha da soğuyarak iç organlara dönüşüyle ölüme neden olabilir. Karın, göğüs ve derinin ince olduğu boyun, koltuk altları ve kasıklar ısıtılmaya çalışılmalıdır.
· Çadır yoksa rüzgar almayan bir yere yerleştirin.
Ayrıca her kişi, şüpheli bir durumda kendi nabzını almalı. Hipotermia vakalarında sık sık nefes, vücut sıcaklığı ve nabız kontrol edilmeli. Nabzı hissetmek zor olabilir. Sabırla beklenmeli. Vücut sıcaklığı koltuk altından alınmalıdır.
KORUNMAK İÇİN NASIL GİYİNMELİYİZ?
· Gereksiz giyimden kaçının. Fazla giyinmek, insanı terletir. Bu da ısı kaybına neden olur. Terli vücuda vuran rüzgar ise daha fazla ısının vücuttan çıkmasına sebep olur.
· Giyim seçerken, özellikle tek bir kat kalın giysi yerine, ince giysilerden birkaç tane giyinmek en doğru olanıdır. Bu sayede yürürken yada başka bir aktivite yaparken terlemeden aktivitenizi yapabileceğiniz giysiyi daha kolay bulabilirsiniz. Sıcak olursa bir katını çıkarmak suretiyle terlemeye engel olabilirsiniz.
· Dar giysiler kan dolaşımını engeller. Bu da vücutta her noktaya kolayca kan gitmesini engeller ve ısınma problemi olur.
· Bol giysiler de sakıncalıdır. Bunlarda ısı dışarı sızar. Vücut ısısının geri dönüşümü de zordur. Yani giysi ile vücut arasındaki hacim büyük olacağından bu hacmin ısıtılması zorlaşacaktır.
· Yürüyüş, motosiklete binerken yada başka bir aktiviteye başlayacağınız zaman üşüyerek başlayın. Aktivite sırasında terleteceğinden şüphelendiğiniz kıyafetleri çıkarın. Aktivite arasında mola verdiğinizde ise üzerinizdeki terin soğumaması için mutlaka üzerinize bir şeyler giyin. Mümkünse kuru kıyafetler, çantanızın hemen ulaşılabilecek bir yerinde olsun ve değiştirin.
· Motosiklet ile seyahatte ise motosiklet montlarının içinde kalın kıyafetler yerine daha ince ama kat kat kıyafetler seçmeliyiz. Üşüdükçe üzerimize bir kat giymeliyiz. Sıcak olursa da bir kat çıkarmalıyız. Ta ki terlemeyeceğimiz kıyafetlerin varlığına emin olana kadar. Mola yerlerinde ise kesinlikle motosiklet montunu çıkarıp, daha ince bir mont yada başka bir kıyafet giymeliyiz. Unutmayalım ki motosiklet montları durduğumuz yerde hareket halindekinden çok daha az nefes alır ve bu yüzden de terleme oluşur. Buna yola çıktığımızda vuran rüzgarı da eklersek hipotermia için mükemmel bir zemin hazırlamış oluruz.
· Vücut ısısının %70 inin baş ve boyundan çıktığını düşünülürse, kaskın içine mutlaka alnı da örtecek bir uzun balaklava giymekte fayda olacaktır. Bu sayede hem baş hem de boyun korunmuş olur.
· İyi yemek yenmeli, bol bol sıcak sıvı alınmalıdır. Yola çıkarken yanınızda mutlaka 1,5 litresi sıcak, toplam 2,5 lt sıvı olmalıdır.
· Kamp yerinde yatmadan mutlaka tuvalet ihtiyacı giderilmelidir.
· Tuluma girmeden hemen önce yapılacak 10 dk lık birkaç egzersiz, vücudun iyice ısınmasına ve tulumun içine sıcak girmenize sebep olacaktır. Bu sayede tulum içinde daha çabuk ısınacaksınız.
· Gerekmedikçe gece çadırdan çıkmayın.
· Ayrıca uzun vadeye bakılacak olursa, gece kalın örtünmemek, şehirde çok kalın giyinmemek, çok sıcak su ile duş alınmaması da vücudun dengesi açısından önemlidir.